Dikke Van Pale 2.026

Ziedaar, hallo

Eindelijk

Vervelend

Ik vond het heel spijtig dat ik geen vergiffenis kreeg van de pastoor omdat ik kraantjeswater meegegeven had voor wijwater. 'Ich vond 't hie'el ambetant da ich gien abselusie kreeg vanne pestoe'er omda ich krankeswoater verlapt ha vur waiwoater'

Oorlogsbunker

 Vergiffenis na het biechten  -  
Je zou hem zo zijn zin geven, zo mooi kan hij praten:  'Ge zót 'm de abselusie gève zónner biechte.'  

  Fout  -  Per vergissing: 'per abùis'

 Achtste

   Acht

   Gebouwtje achter het hoofdgebouw

   Via een binnenweg

   Soort 'broek' achter de billen van paard om de kar achteruit te duwen -
Met een achterhaam is het voor een paard gemakkelijk om een kar achteruit te duwen. 'Mee nen achterhoam est vur e pèèrd gemekkelek om achteröt te stoe'ete mee de kèèr.'    

   Verzwijgen

   1.Achter elkaar   2. Binnenkort -Binnenkort mag niet meer naast elkander rijden op het fietspad maar enkel nog achter elkander. 'Achterie'en mugder ne mie'e  nèvenie'en rai'e oppe vullopad mèr allie'en nog achterie'en'    

 Bijkeuken

   Achterna  -  Iemand slaafs volgen:  'éimand gelek een hunneke achternoa loe'epe'.    

   Volgen, Controleren

 Namiddag. 
's Namiddags = 's achternóuns

;Mijn vrouw heeft de ganse zomer 's namiddags liggen bruinen in de zon, nu is ze helemaal aan 't vervellen. Mèn vroo hit den hiele zomer 's achternóuns inne zon linge bröene, noa es ze hielemoal ant afblodde.

   naar achter -  - Achteruitgaan: 'achteröt bóu'ere'  

   1.Verslechteren 2. Achterwaarts stappen

   Achterzak

   Achterom, omweg.Kom maar achterom. 'Komt mer achterum.'    

   Achteruit

   Achttien

   Stutten verwijderen

   1. Afbladderen 2. Vervellen

 Afboorden

   Ontginnen

 Afdokken, betalen (zie ook: 'döllepere')

   1.Vermindering geven  2.Oogsten  3. Afrijden ('het groas afdóun')  -  '.   Het was het tweede of derde karrenspoor na de vierde draai naar links waar we moesten afdraaien, daar gingen we spurrie maaien voor de koe. 't War het twiede of 't derre kèèrspoor noa de virde drèè no links moe we moeste afdrèèn,  do gonke we spurrie afdóun vur de kói'    

   Afdraaien -  We maakten een toertje met de auto,we moestentweemaal naar links afdraaien en op de radio draaiden ze intussen een liedje van Tura. 'We ware ant rondrai'e mee den oto, we moeste twie kiere links afdrèèn en oppe radio ware ze impersant e léike van Tura an't afdrèèn.'    

   1. Vaat afdrogen 2. Winnen van iemand, bv. bij het kaarten ('ich hèm 'm afgedruugd') - Ik heb na het eten moeten helpen met de vaat afdrogen, daarna zijn we even gaan voetballen, ze hebben ons opnieuw afgedroogd: zeven - nul! 'Ich ha motte höllepe afdruge bè den afwas noa 't ète, ternoa ware we e wa gón sjotte, tóun haan ze os vanhèèr afgedruugd:  zeve - nul ! '    

1.  Zaak  2. Verhouding

   Veel te grote schoenen

 Aanplakbiljet

   proberen te verkrijgen; aftroggelen (zie aflaize 'Afluizen')

   1. Gezichtsverlies 2. diarree - . 'Hij reed met zijn splinternieuwe Ford de gracht in, recht op een duiker, dat was nogal een afgang toen hij terug in het café kwam na deze demonstratie.'Hè ree mee zenne spieksplienternéive Ford de gracht in, recht op nen döeker, da war nogal nen afgank as 'm terug inne café oankwamp no die demenstroasie.'  -      Ze had een gans vergiet pruimen opgegeten,als gevolg heeft ze twee dagen op 't toilet gezeten met diarree. ' Ze ha een oaling zai praime biennegespild, 't gevolg war da ze twie'e daag op 't höske gezeten hit mee den afgank'.      

   OpgedirktHij was nogal opgedirkt, met pandjesjas en buishoed. 'Hè war nogal afgebösseld, mé pit en sjapobuse.'    

   1. Fel vermagerd  2. vd. van 'aftrekke' :  flesje ontkurken (.Ik heb me nog een flesje (biertje) opengedaan. 'ich hem mich nog e fleske afgetrokke') -    . Ze had voor hem een flesje St. Godelieve bloedwijn opengetrokken, want hij voelde zich niet wel, hij zag er bleekjes uit. 'Ze ha vur hum e fleske St.-Godelief blóudwèèn afgetrokke, want hè war precéis néi op zenne kilo, hè zag ter ooch afgetrokke öt.'    

   Afgeven, pochen. Je moet zo niet pochen. 'Ge mót 't zoe'e néi afgève.'    

 Aankomen -  Daar komt hij aangestapt:  'Doa'e komt 'm afgegoñ'.    -  Er stak een doorn in zijn band, je hoorde hem afgaan. 'Do stak nen du'en in zenne band, ge huurde n'm afgoñ. '  &nbsp    

    Spieken, nabootsen. Als 't examens zijn in de school mag je niet spieken, anders krijg je straf en 'n nul op dat examen. 'As't prèèskampe zèn in 't skool mugder néi afkieke,oaners kregder straf en 'n nul op da vak.'  

   Op bezoek komen, langs komen

    Korter worden, maken -    Het is al eind augustus, de vakantie is haast voorbij: ' 't ès al ogustus, de groe'ete verkansie kort al hennig af ! '

   Aftroggelen; afluizen; proberen te verkrijgen (zie afgaize) - Op't laatste hebben ze er toch wat van de prijs af gedaan. 'Tóun ich op verkansie war in Turkai'e probeerde ich ie'est ne meloen af te laize, dan hem ich afgepingeld vur 'm toch mer gói'ekoe'eper vast te krège, op 't lest hemme ze ter toch wa vanne prèès afgedön ... '    

   Aflikken of onhandig kussen (zie aflekke) - . De meisjes aan de school begonnen me dadelijk te kussen toen ze te weten kwamen dat ik een hele grote zak kersen bijhad, die wilde ze me ontfutselen 'De wichter an 't skool begoste mich volop af te lebbere tóun ze wieste da ich ne hiele groe'ete zak kie'eze bè had,
en die'e woon ze mich aflaize.'    

   Aflikken of onhandig kussen (zie aflebbere)

   1. Afbetalen   2. Een overledene opbaren (afleggen)   3.  De kaarten neerleggen bij het kaartspel,  tonen dat je wint zonder te moeten spelen  ('Men koarte zen aflenges') -    We moesten €10000 per jaar betalen aan die lening. 'We moeste € 10000 per joar aflenge an die lie'ening.'    ,Mensen die overleden zijn worden tegenwoordig bij de begrafenisondernemer afgelegd:
'Miense die doe'ed zèn wère segeworig afgeleed bè de begroafenisónnernemer.'    

 Aflaat

   Afloop, afvoer

Stiekem kijken

 Omheinen, beëindigen, het uitmaken met je liefje. Ze waren de kippenren en de tuin aan't omheinen tegen de vossen. 'Ze ware 't hiennekot en den hof an 't afmake tege de vosse.'    

   Een rammeling geven -  zie 'afmotte'

   Iemand een fink pak slaag geven -  . Ze lieten op TV zien hoe dat de politie mensen aframmelden, afklopten en afsloegen en eventjes later waren ze ander ambetanterikken aan het afslaan, er op aan 't kloppen en aframmelen, 't was niet om aan te zien! 'Ze léite oppen tellevies zéin how da de pelies miense aframmelde en aftoekte en afmotte en effekes loater ware ze aner astranterikke an 't aftoebere en an 't aftai'ere en aftroeve, 't war néi vur oan te zéin !'    

   Afknijpen, afdingen

   Afbieden - Vroeger was't , op de markt, de gewoonte om af te dingen van de prijs,maar die tijd is voorbij. 'Oppe met war 't vrugger de gewente vur vanne prèès af te pingele, mer  die'en tèèd es door.'    

 Afmaaien

   Afromer      afbeelding  -  . Met zo een afromer haalde ze de room uit de melk om te boteren. 'Mé zoe nen  afroe'emer halde ze de zoa'en öt de möllek vur ternoa te botere.'    

   Aframmelen

   1.Verbleken ; verkleuren  2. afschieten - . Zijn zwarte slipjas was verkleurd, hij had een brede rosse schijn in het midden van zijn rug. 'Zenne zwette pittelèèr war afgeskote, hè had ne brie'e rosse skain inne middelt va zenne rug.'     Die voorschoot heeft twee weken in de zon gehangen in 't uitstalraam, hij heeft bleke strepen, hij is verbleekt. 'Die'e vurring hit vietéin daag inne zon gehange inne vietrien, noa hit 'm blieke strie'epe , he's afgeskote.'    

   de bovenste laag aarde afscheppen

   Slaag geven, muren bekleden. Ze hebben op zolder muurtjes bekleed met multiplex. 'Ze hemme oppe zuller de múrkes afgeslage mé multiplex.'    Ze hebben 'm afgeranseld want hij viel hun zus lastig. 'Ze hemme 'm afgeslage want hè véil hun zuster lestig.'    

   Ontkennen - Je moet het niet ontkennen:  ' ge mót het néi afstrai'e ' ;Op de rug van z'n blauw hemd was een brede witte strook.Het was verkleurd zei hij, maar z'n moeder streed 't af, 't is van tegen die pas geverfde deurstijl te leunen zei ze. 'Oppe rug va zè bloot hum war een brie'e wiette strie'ep.  Da war afgeskote zee hè, mer zen ma straide da af, das van tege die'e ves geverfde sjambrang te leune zee ze.'    

   Iemand duchtig aframmelen 

   Iemand een pak slaag geven

   Aframmelen

   Afpassen, afmeten met  passen

   In mindering brengen, een fles openmaken

   Een pak slag geven

     

   Bezichtigen, lijden. Eer we die ganse werf bezichtigd hadden dat was afzien. 'Ier da we hie'el die'e werf afgezéin haan, tóun hemme we afgezéin.'    

  Aan de kant gaan

Iemand die wel meedrinkt, maar zelf niet trakteert.Jozef is een echte profiteur, een klaploper, hij drinkt steeds op andermans kosten.'Jefke es nen echten afzöeper'.  

   Het uiteinde -    Vrijuit spreken: ' 't aggerste van zen tóng lötte zéin.'

   Achterstevoor. Hij had zijn trui achterstevoor aan. 'Hè ha zen vreus 't aggersteveure oan.'    

   Uier -  .Ik zag in de wei een koe staan met een uier zo groot als een botervat en met spenen zoals grote augurken! 'Ich zag inne wèè 'n kói stön mee nen ai'er  zoe groe'et as e botervat en mee deme oan gelek van groe'ete ogurke ! '    

   Paswerker

   Emmer (putemmer)

   Goed opschieten, goed overeenkomen  - . Hoe kun je die wedstrijd winnen als uw spelers niet overeenkomen? 'Hów kunder noa die matsj  wienne as ur spelers onnerie'en néi akkedére ?    '  ;  ze komen helemaal niet overeen:  'Da es kat en hónd, ze akkedére van gien kante ! '  

   Ploegen  -  Heb je al eens aandacht geschonken, dat wanneer je ploegt, er gewoonlijk een kwikstaartjenaloopt door de voor.Meestal 'n grijs-wit maar er zijn ook gele die zijn groter. 'Hidder doa ooch al es acht op gegeve dat 'r, as ge an 't akkere zet, ter gewoe'enlek een akkermenneke achternoa lúpt durre voor.  Miestal zen 't grèèswiette, mer der zen ter ooch gèèl, mer die zen grúdder.'    

   Kwikstaart

   Beleefde vloek

   Loon dat berekend wordt volgens verrichte arbeid: meterwerk - stukwerk

 Alcohol

    Vooruit !  't Is niet waar! Tot ziens en het ga je goed. 'Allè, salu, de kost en de wiend vanachter.'    

   Beiden, twee

   Gang

   Voortdurend

   Allen

   ;Overal

    Allemaal (Allemöl).Wat is er allemaal gaande? ' Was 't er allemöl goñde?'

   Tegenwoordig

   Alhoewel

    Altijd,  ooit in je leven. (zie ook Alzelève)

   Alleen

   Alleenstaand, single

Kalender

 Vleugels in wanmolen en wasmachine

   Altijd

   Altijd, ooit in je leven. (zie ook Allezelève)

   Ruzie - .Ze waren nog niet van 't kerkhof weg of het was al volop ruzie wie wat ging erven. 'Ze ware nog néi van 't kerkhof af of 't war al volop ambras 
euver wéi da wa gónk örve.'    

  Koppeling

  &nbspLeuke bezigheid, amusement 

Gloeilamp

Aan elkaar,  aaneen

   Voortdurend -  zie ook  'Rink anie'enoan'

 Aan elkaar breien

   Chemisch opvulmiddel (anhydriet)

   Aankondiging, advertentie

   Keelontsteking

  Appel,  fig.  kop  -  Moet ik jou een oorvijg geven :  'Mót ich tegen óu'eren appel vège (of motse) ?'  

   Appelmoes

    Wandlampje

   Toestel, apparaat

   Aanstalten (maken)   -  De koe maakte aanstalten om te gaan kalven:  ' de kói méik apprensie vur gon te kalve '   ;  Hij maakte geen aanstalten om over te steken:  ' hè méik gien apprensie vur de stiewig euver te stèke '    

Apotheker

   Vooruit!  vlugger !  (‹Fr. 'allez')

Als     

Niet voor echt,  om te oefenen

   Met opzet,  moedwillig

   1. Als   2. Kolenas van kachel

   Met gruis verharde weg

   vrijpostig,  brutaal

   Vrijpostige,  onbeleefde

   Boormachine op perslucht

  Atheneum

   Betrappen (zie ook: 'trappére')

   Vooruitgang  -  Dat gaat niet werken,  dat is geen vooruitgang:  'da's niks avans'  'da's giene avans'    

 Handboor     afbeelding  -  

   Enveloppe - Daar is hier een omslag zonder zegel aangekomen voor Marcel van Nar van de naaiwinkel. 'Do war héi nen avelot oagekome zónner temper en as adres:  Sel de zoon van Nar vanne noaiwinkel. '

   Vooruitgaan -  Laat het ...  :   'löttet avesére ! '     Henri riep,  laat het een beetje vooruitgaan, anders moet ik achter de haag gaan zitten :  'Heréi réip, löt 'et ö bietske avesére, aners mot ich nog achter de haag gon ziette.'  

   Advokaat

   Wel? Wel wat ben jij aan het doen. 'Awöl, wa zedde gè an't dóun?'    

   Dwarsstand bij herenfiets - 'Wanneer ik wat groter was reed ik met mijn moeders fiets,eentje zonder stang, ik kon net op het zadel. As ich al wa grúdder war tóun ree ich mee os ma hurre vullo,  ienne zónner baar, ich kost zjust oppe zoal.    '

   Bumper - 'Ik kwam naar huis gecrosst, rakelings langs de gevel af en toen reed ik frontaal tegen de schokbreker van die aut.o Ich kwamp no höes gecrosst, zjust lengst de gèvel af en tóun ree ich boenk tege die'en oto zenne baarsjok.'    

   Hard snoepje van gesmolten suiker, zie ook:  'kebabbel' - '. Amelie had op haar toonbank een mooie blinkende weegschaal staan voor snoep af te wegen. Amelie ha op hurren toeg een skoe'en blinkende balans stön vur kebabbels en aner babbelèèrs te woage.    '

 Kletswijf, babbelkous

 Soort snoep van kandijsiroop en boter, boterbabbelaar  info

   Big - Sus Domesticus, afbeelding

   bij - Apis Mellifera afbeelding, info

   Bijenkorf

   Zak - ' In de zak van mijn stofjas zaten twee meikevers in 'n zakdoek gedraaid en in m'n broekzak zaten mijn knikkers. In menne bail va menne stófjas zate twie'e prizikante in ne bailnuzzing gedrèèd en in mèn bróksetès zate mèn skeute.    '

   Zakdoek   -  Hij had een knoop in zijn zakdoek gelegd. Waarvoor of waarom? :   'Hij ha ne knú'ep in zenne bailnuzzing geleed. Moeveur da of vur wa?' ;Als je op driehoeken van je zakdoek een knoop legt en op de vierde twee op elkander en waar je dan een paar kippen of hanenpluimen insteekt, dan ben je klaar om indiaan te spelen! 'Asder op draai hókke van urre bailnuzzing ne knu'ep makt en op de virde hók lekder ter twie'e opie'en moe da ge dan e koppel hienne- of hoaneplaime instekt,
dan zedder gerie'ed vur indioan te spele ! '    

   Regenbui - ' t Had die voormiddag een flink bui geregend,de zwijnen lagen daarna met hun biggen in de modder te wroeten. 't Ha die'e vurnóun 'n ferm bais gerègerd, de verkes lage ternoa mee hun bagge inne moos te vrute'.    Ze hebben de ganse gracht vol betonnen buizen gelegd, voor als het nog eens 'n geweldige bui doet. 'Ze hemme den hiele gracht vol betonne baize geleed, vur as 't nogges een grellige bais dóut.'    

   Onderdeel van schudgoot (3m)

   Losstaand bijgebouw met oven, plaats waar de veevoederketel gekookt werd, bakplaats

   Aandrijfmotor die de schudgoot heen en weer beweegt

   Aangezicht  -  Hij sloeg hem met zijn klomp op zijn gezicht: 'Hè slóug mé zenne klónk op zè bakkes'     Een slag in zijn gezicht:  'een ferm petat op zè bakkes'     Zal ik u eens op uw gezicht slaan:   'Mot ich es op ur bakkes kloppe ?'      't Gaat regenen, want de varkens lopen met stro in hun muil: '  't giet règere, want de verkes loe'epe mee stroe-i in hun bakkes ! '        Die heeft een grote mond: 'Die'en hit ö groe'et bakkes.'

   Grote sleutel die de bout door de schudgootbaas aandraait

   Stalen veer in een bustehouder

Weegschaal  Weegschaal

   Binnenschacht: verbinding van de productieverdieping (onder) met de luchtkeerverdieping (boven) meestal voorzien van ladders (personeel) lift en wentelkoker (kolen)