Dikke Van Pale 2.026

   Ingehouden lachen,  giechelen. Dat meisje lacht en giechelt altijd. 'Da wicht es 'n echte gieber.'    

   Iemand die zit te giechelen

   Giechelaar (m/v)

 Gele berg,  waar in Paal een molen stond tot eind de jaren '50.

   Buik  -  'in zenne gieles slage':  opeten, drinken  ;      'e stuk in zenne gieles':  dronken    

   (Sinterklaas)snoepje  (bv. in de vorm van O.L.-Vrouwtje )  -  Afbeelding

   Geen

 Hopeloos, zonder effect  -  dat helpt allemaal niet:  'da's gienavans'  

 Ginds (richting)

   Daarginds

   Naar ginder gaan. t Was maar een uurtje stappen tot ginds. 'In't giensgoñ da war mer 'n urke.'

   Geeuwhonger,  plotse honger

   Geestelijke, priester. Vroeger waren geestelijken door hun kledij herkenbaar. 'Vrugger kosder giesteleke al va wèèd herkenne, mer noa zéider het verskil nemie'e mee gewoe'en miense.'    

   Gisteren

   Spoorstaaf

 Gillaume

   Gierig  -  (Rijmpje,  nieuwjaarsliedje)   Hoog huis, laag huis, hier woont een gierigaard :  'hoe-g höes lieg höes, do ziet 'n girige pien in höes !

 Glad

   Naar wens zijn

   Zorg dragen voor iets ( < gadeslaan :  goed in het oog houden) - Je moet zorg dragen voor je nieuwe fiets:  'As ge urre néive vlo néi goaislagt,
dan kunder 'm tussen dit en ö joar an nen èzermersjang meegève, want dan es 'm no de kloe'ete'.   Wees zorgzaam voor jouw nieuwe fiets. 'Slagt 'm goai, urre néive vlo.'   Alles goed verzorgen. 'Alles goai slage.'    

   1.  Ongepast staan te kijken   2.  Geeuwen  -  Waar sta je naar te kijken :  'Moe'e stödder hinne te goape ?'  

   Afsluiting van weideingang  -  Doe de afsluiting dicht, anders gaan de kalveren misschien lopen:  'Trekt de goar mèr toe achter ur gat,
aners gón de kalver miskéin loe'epe! '  Ze hadden een voorlopige poort gemaakt met een aantal lange stokken. Ze haan 'n prófezwoar goar gemakt mee 'n die'el gère.  

   Breigaren

   Ga je  (gaat ge) (zie:  gón)   -  Ga je al naar huis :   'Godder al nó höes ?'       

   Subtiel vloekje  (Gods genade)  -  Het is het één en ander  :  ' 't ès godsgenoai'e wa geskete ! '

 Scheldwoord, schreeuw om katten of honden te verjagen   (< ' Ga je ?!')

   Woensdag

   Zware onweersbui  -  Een donkere zwarte lucht:  'een zwette goerel'  ; Er hing regen in de lucht,  hoog tijd om de beerput leeg te maken :   'Doa'e kwam een zwette goerel af, 't war hoeg tèèd vur zèèk te voare.' Een donkere zwarte lucht. 'Een zwette goerel.'    

 Bromtol

   Zin, trek in iets -  zoveel mensen, zoveel voorkeuren:  'Goesting ès koe'ep'  

   Groene zaadbol aan het aardappelloof

 In vrolijke stemming,  ook moedwillig

    Goede, verbogen vorm van 'góud'   -  De voorkamer :  'de gói plek'     

Vestje, jacket

   Gaan  (ott:  hè giet of hè gót ; ovt:  hè gink of hè gónk ;  vd.  gegón )  -  Ga je mee:  'Godde gè mee ?'     ;
 hoe gaat het ?  Goed !  :  'hóu giet 't ?  (gót 't )  Góu (d)'     - Ga weg:  'gót oan ! '    

 Goud

   Goed  -  Hij was een nietsnut:  'Hè war allie'en mèr góud vur leeg zakke recht te zette'    

 Betongranulaat, kiezel, grind (<Fr. gravier)

   Kleine gracht,  vk. van 'gracht'

   Grijnzen  -  Je moet niet grijnzen, want het is echt waar:  'Ge mót néi greelache, want  't es echt woar !'  

 Graan

 Rij gemaaide halmen

 Vlaaienhort (latjes op de taart)

   Straf, geweldig  -  Dat is straf:  'da's grellig !  '    

 Grendel

   Kraan met opengaande bak om bulk te laden en te lossen

   Kruimel,  kleine stukje brood

   Morsen met kleine stukjes

 Koekjes van overgeschoten deeg

   Griffel, schrijfgerief voor de lei (zie 'lai' ),  een stenen pen om op leistenen bord te schrijven

 Enten

   1.  Grijnzen   2.  Mokken,  pruilen

   Hark,  rijf

   IJzeren klem

   Ijzeren hek

   Grendel

 Gras

   Gratie,  genade

 Graszaad. Ik had teveel graszaad gegooid, 't kwam op zoals haren op 'n hoofd. 'Ich ha ter teveul groaszoa'ed opgegoeid, 't kwamp öt gelèk hoar op nen hond.'    

 Handvol  -  vk. 'gröbbeke'

   Groot

    Fijne steenkool (stofkool)

   Steenkoolbak

   dik, kort op mekaar

   Kolenemmer

   Angstaanjagend,  duizelingwekkend

   1.  Erg   2.  Straf  -  Het is wel straf :  ' 't ès è'el grellig ! ' Hij schat zichzelf hoog in. 'Hè hit e grellig gedacht va z'n ège.'     Dat is straf. 'Da's grellig.'    

   Z'n ongenoegen kenbaar maken

 Brompot, Knorrepot

 Gemopper,  berispingen

   Zwemmen in ondiep water met handen en voeten op de bodem

   Grof

   Een handvol van iets   (vk.  ' gröpke ')

   12 dozijn (144)

   Grommen

 Aardappel- of bietenkuil,  groeve

   Kraan met vallende bak om bv. schepen of wagons te laden / te lossen

   1.  zn.  Nateelt van rapen (metonymie naar groen)  2. bn.  groen

 Regel gemaaide halmen

 Boerenkoolstoemp

   Winterkool

   Klein grasveld  (zie 'dréis' )  -  Het gras op het grasveld is veel groener dan dat op de bleekwei:  'et groas oppe grùis es veul grùiner as da oppe blèèk'    

   Grootmoeder

   Grootvader

   Grootvader

   Schuttersgilde

   Clubgebouw van de schuttersgilde  -  Het gildehuis stond dicht bij de (staande) wip:    'Het gullehöes stónd e bietske vanne vogelsgèèr af '  

      

   August(a)

   Schoolverzuim,   spijbelen  :  'haagskool dóun'  

   2 ijzeren haken met kettingen, verbinding tussen het nekstuk voor het paard en de werktuigen of kar

   Iemand een lesje leren -  Julie van Frans van de Smalle had haar oudste zoon flink de mantel uitgeveegd (of afgerost), toen ie met zijn nieuw pak in de prikkeldraad was blijven hangen:  'Zjelie va Frans vanne Smalle ha hurren oadste nogal gehai'eerd, tóun 'm mee zè néif kestum inne piennekesdroa'ed gehangen ha !    p>

 Huifkar

 Huizen, verblijven

 Ijzel

 Boterham met wit en zwart brood

    De helft van de tijd. De helft van de tijd heeft hij geen geld bij zich.'Den halfstentèèd hit 'm gie geld bèè.'    De helft van de tijd waren ze met elkander aan het praten in plaats van te werken. 'Halfstentèèd stonte ze te zie'evere tegenie'en inne plek van te werke.'    

   Pauze,  rust in een sportwedstrijd

   Echtgenoot (-genote)

    Halve poortvleugel

   Gevaarlijke bezigheid

 1 centiem

   Min of meer

   Volle hand als maateenheid:   'een hamfel skeute'  (een handvol knikkers)    

   Iemand zorgzaam betasten,   liefdevol verzorgen

   Hand(en) mv. 'hoan'  vk. 'henneke' ,  meemaken:  'anne hand hemme'  -  Er scheelde heel wat:  'Ze haan van alles anne hand.'    ;  
die mag tevreden zijn:  'Die'e mag z'n hennekes kusse'   Dat is wel jouw manier van doen, niet? 'Do hidde gè zoewöl 'n henneke van eweg hè?'    

 Houvast, klink, handvat in de zicht

   Wegwijzer

     Hangen

    Het zal goed uitkomen:   ' 't zal hanne ! '    Handig zijn  -  

   Allerlei onbestemd en wanordelijk materiaal

   Bedienen,  behandelen

   Raprap

   Onverschrokken, stoutmoedig of vinnig persoon

   Verstevigde buigzame luchtkoker

   ;Kolensnijmachine of trommelsnijmachine

   Afbouwhamerpin

   Kolenpik,  houweel

   Pand

   Heidesijsje,  kneu (carduelis cannabina)

   Hier  -     Hier zie:  'héi sè ! ' -  Hier of daar: 'héi of doa'e'   Hier of daar staan er vuilbakken, maar waar ze moeten staan staan er geen. 'Héi of doa'e stön ter vöelbakke, mer moe'e dat 'r mótte stön stön gien.'    

 Hiel zie ook Vessem

 Zich opjagen om klaar te geraken

 Snel  ;   snel aan:  'hel oan' 

   Stevig, flink (gaan, rijden, ...)  -  Flink doorstappen:  'Hel oan gón'    

 Hè daar

   Heilig,   zelfst.  'hellige'  (heilige)  -  Zich beter voordoen dan men is:  'Den hellige öthange.'  

   1.  Naamdag van een heilige  2.  Overdreven heisa, spanning  -  Je moet je er niet zo druk over maken:   'Ge mot 'r gienen helligendag van make'  

   De helft van iets :  'de helligt van ... '

   Heimelijk, achterbaks  -  Een onbetrouwbaar persoon:  'Ne hèmeleken duvel '  

 Lekstok, lolly.

   Hebben  (ott   ich hèm,   gè hèt (inversie:  hedder of hidder),  hè hèt of hit (bv. 'hè hit het an zen hèt')      ovt   ich ha       vd   gehad)  -  (fig.)  Iemand een poets bakken:  'éimand hemme'     ;
 als je daar een job wil krijgen, heb je voorspraak nodig:  'As ge doa'e ö plekske wilt vastkrège dan hidder toch ne krawalgel vandóun zulle !  '  

   1.  Washandje   2.  Misvormde hand

 Polsmof

   Mooi,   aantrekkelijk  -  Wel wel,  dat is een mooi meisje:    'Dedju'e,  da es een hennig maske ! '

   Handbijl voor aanpassing stuttinghout

 Het vee van weide doen wisselen

 Uurwerk (pols-of zakuurwerk). Een nieuwe horloge daar moet je met zo'n rapport nog niet eens aan denken. 'Ön néif herlozie die kunder mé zoe'e rapport op urre böek skrève.'    

   Naar hier

   Haring

   Hersenen

   Kapmes   afbeelding

   Houvast (hebben)  -  Stevig staan:  'Herstöns hemme'  

   Hier   -  Hier en daar:  ' Hès en giens    ;      Van hier naar daar:   'Van hès no giens'

 Zuurdesem

 Haastig

   1.  bn.  Hard  -  't is een taaie kerel:  ' 't ès nen hette ! '     2. zn.  Hart  -     ter harte nemen:  'ter hette nemen' ;      hij is zeer hardvochtig:  'hè ès nen echte hettefretter ' ;      hij is erg gevoelig / rap bang:  'hè hit ö klèèn hetteke'  ;      hij is gevoelloos:  'hè hit gien hèt '      iets niet kunnen doen of zeggen:  'het néi euver z'n hèt kunne krège'  ;      tegen z'n zin een harde beslissing nemen:  'va z'n hèt ne stie'en make.' Als hij te hard ademde kreeg hij van die harde steken aan z'n hart, en je hoorde duidelijk dat z'n hart dan ook nog te hard klopte. 'Assem te hèt össemde kreeg hè van die hette steke an z'n hèt, en ge huurde dan ooch hèt da z'n hèt ooch nog te hèt klopde.'    

    Heten. Hoe heet jij? 'How hède gè? '  

   Verdriet, hartzeer

   Hartig,   smakelijk