Dikke Van Pale 2.026

Pad (vkw.  petteke , mv. poai ),  veldweg

 Hangslot

   Vierkante werkhandschoenen zonder vingers

 Lovertje

   Pijn  -  Niet veel zin hebben om iets te doen:  "Pain an zen goesting hemme".    

   pakken   ovt   ich péik  vd gepakt

   Hansworst, flauwe grappenmaker  -  Die nietsnut heeft alles naar de vaantjes geholpen:  "Die"e paljas hit alles no de kloe"ete geholpe ! "  

 Overloop

   Edele delen  -  Ik was met mijn kloten in een vettige modderige sloot (ijzerhoudende zandsteen) gevallen:  "Ich war mee m"n pelulle inne getgracht gepetotterd."  

    Strook grond, strook textiel. Henri had een strook rogge en een strook aardappelen op dat land staan. "Heréi ha ne pand kore en ne pand petette op da stuk land stön."    

 Lange en magere vrouw

   Appendix,  blinde darm

   Kettingtransporteur (om de kolen uit de pijlers te brengen)

   Pap,  melk  -  Hij heeft niets te zeggen:  "Hè hit niks inne pap te brokke"      ,  we waren uitgeput:  " We koste gien pap ne mie"e zenge" ,      ik ben het kotsbeu:  "Ich zen "t zoe mùi as koa pap ! ".    

 Papiertje in de haren, neerhangende krullen

   Overjas,   winterjas

   Zeer platte stoelgang

   Paraplu. ijn vrouw gaf hem een slag met de paraplu, hij was helemaal van slag. "Zè vrommes gaf "m een petat mee hurre parreplùi op zenne kop, hè war hielegans parreplùi."    

   Zichtscherm, tochtscherm

 Geduld - Als je wacht tot 5 cent aangroeit moet je geduld hebben. "As ge wocht tot da stuk va 5 sent wortel skéit, dan mód "r pasjensie hemme."

   Verbindingsschakel voor panzer of schaafketting

 Omboording van jaszak, lint met dikke rand,  paspelband (< Fr. passepoile)

   Loopbrug, verbindingsgang tussen schachten en lampenzaal

   Onderhoud en herstellingen in de mechanische dienst

   Gebakje, fig. schelm. Die puber haalt nogal wat kattekwaad uit, het is nogal een rakker. "Die"e snotter halt nogal wa deugnéiterai öt, da es nogal e patéke."    

 Vader -  onze pa:  " ozze patj "  

   Zware val  -  Hij is daar nogal gevallen :  "Hè méik do nogal ne petotter ! "    Een val maken, neervallen. "Ne patotter dóun."    

   Fietstrapper  -  Hij schoof van zijn trappers en maakte een geweldige valpartij:  "Hè skoot va zenne pedal af en méik ne grellige petotter."  

 Wapenvergunning (< Fr. "permis de port d"armes")

   Oude man

    Pijp (vkw. pepke)  -  Het opgeven:  "De pèèp an Mette gève".    

   Paard  mv  "père"  ,  vk  "pèreke"  -  Hij was rap kwaad:  "hè zat drek op ze pèè"ed"    

   Halssnoer (met parels).Bij haar plechtige communie kreeg ze een mooi halskentinkje. "Bè hur groe"ete kemmunie kreeg ze e skoe"e pèèrlinkske."    

 Paardenbloem (zie ook:  "piesblóm" )(https://nl.wikipedia.org/wiki/Paardenbloem)

   Zwart brood, speciaal voor het boerenpaard gebakken

   Paardengetuig

   Paardenhorzel

   Paardenoog, spiegelei

Paardenbrood,   overschotje van het zwarte brood dat hard geworden is op "t einde van de week en aan het paard gevoederd wordt.

   Pees  -  Ze hadden "m bij zijn lurven:  "Ze haan "m mee zen pees".     Ga er maar tegen aan. "Zet "r de pees mer op."    

   Meter. Ik was door mijn meter vertroeteld. "Ich lag bè m"n pèèt in"t boveste sköfke."    

 Ijskegel

 Oud mannetje:  "oad peke"

   Bejaardentehuis, zorgcentrum voor ouderen

   Schil. Om de schil van een tomaat te verwijderen moet je een inkeping maken en ze in warm water leggen dan gaat het vanzelf. "Vur de pel va tematte af te dóun modder ze insnai"e en dan es evvekes in hie"et woater stèke, en dan giet ze t"r vazèlleves af."    

 Politie

   Roos in het haar

   Schoudermantel

 Gazon, grasveld  

 Edele delen (zie ook: "palulle")

   Zakmes

   1.  Buik, pens  2. Bloedworst  -  Inhalig zijn:  "Op zen pens öt zen"      ,  hij is slecht van inborst: "Hè ducht néi in zen pens" ,      onvermogen veinzen bij het kaartspel, onder de hand uitspelen :  "Bè "t koartspele slèèpte "m mee de pens euver de grónd" 

   Egoïst

   Balkenbrij, pensenbrij (basis voor beuling, zwarte pens)  -  afbeelding  - dialectkaart - Ik ben het beu om altijd maar balkenbrij te eten:
"Ich zen verboeft va altèd da pensdink te motte ète !"  

   De bouillon waarin de pensen waren afgekookt werd de volgende dag opgediend als soep - afbeelding

   Worstenketel, ketel om pensen af te koken. Overvolle en hectische plaats. "Zoe vol as ne pensketel."   

   Buikpijn

   Overvol, bomvol -  Overvolle en hectische plaats:  "Ne pensketel !"    

   Parelhoen. Gevlekt hoen afkomstig uit Afrika (< Fr. pintade)

   Lessenaar

In de steek laten,  achterlaten   -  Ik heb mijn vrouw laten zitten :  "Ich hem me vromes in "t perdèl gelötte"   ;  pech krijgen :  "In perdel valle ".     Z"n gezin in de steek laten. "Hè hit zen hie"el höeshoon in perdèl gelötte."     Toen het te moeilijk werd is hij vertrokken. "Tóun het te moei"elek woord hit "m de boel in perdel gelötte."    

   Vader , "zenne pere zéin" :  afzien  -  Hij heeft nogal wat meegemaakt met zijn vrouw en kinderen:  "Hè hit zenne pere nogal  gezéin
mee zè vrómmes en z"n júng !" Afzien. "Zenne pere zéin"     Ik heb daar nogal afgezien. "Ich hem doa menne pere nogal gezéin."    

 Parelsnoer

 Kraaltjes

 Paardenmest

   Paardenmolen  -  Als je op de paardenmolen de kwast kunt pakken, krijg je een gratis rit:  "Asder oppe pèremeule de plösj kost pakke, mochder es ne kie"er vur néit meerai"e."  

   Paardenstaart

   Paardenvijg

   Ongeduldig, dringend

   Ondergronds opzichter

 Bloemenperk

 Regenjas  (< Fr.  "imperméable")

   1.  Klagen   2.  Zich veel kunnen veroorloven

 Jacht- of visvergunning

   Lange regenjas (impermeable)

   Hoog nodig, dringend

   Precies, net, juist  -  Die lijkt net op mijn vroeger lief:  "Die trekt perséis op m"n oa vlam ! "  

   Proces Verbaal, bekeuring

   Processie. Het was daar een echte dronken bedoening. "Da war echt een zatte persessie"    

  Durven ( zie " dère " ) Als je dat durft doen, krijg je een draai rond je oren. "As ge dat dèèrt pertai"e dan kregd "r een lap tege óu"ere kop."    

   Nochtans -  Dat lijkt nochtans een braaf ventje :  "Da es pertang zjúst e broa(f) menneke ! "     Je komt me nochtans bekend voor, maar ik herken je niet. "Ge komt mich pertang bekend veur, mer ich kan óch néi thöeswaize."    

   Geduld

   Oorspronkelijk al biddend rond de kerk lopen voor een aflaat, later gewoon de kerk in- en uitlopen,  nu fig.: ijsberen

 Pemen, kweekgras

   Pastoor

   Postuur, gestalte, lichaamsbouw  -  "t Was een grote, struise kerel :  "Hè ha e grellig pestùi"er".    

   Sierbeeldje. Op de kast stond een mooi beeldje. "Op "t skap stond e skoe"e pesturke."    

   1.  Aardappel  2.  Slag, muilpeer  -  Ik was stomdronken, het was net of ik op een paardenmolen zat:  "Ich war zoe zat as ne petat,
"t war preséis of ich "t onnerstebove op een pèremeule zat."  

 1. Gebakje   2. Schelm

 Peter, peetoom. Het huis van de grootouders stond vol met beeldjes. "Peteroeme en grúttemóu hun höes stond hielemoal vol pesturkes."    

   Vulling gemaakt van steenstof en leem, 40 cm, later plastic buis gevuld met water

 Aardappelen schillen (zie ook "petetteskelle")

   Coloradokever

   Plaats waar "petette" gemaakt en bewaard werden

   Aardappelpuree

   Waarde   -  dat is waardeloos :  "da"s niks va petiek ! "

   Stoemp van krulkool  ,  fig.  wanorde

   Val -  Een lelijke val maken:  "ne petótter make"   

   IJzeren balk

   Portret, foto, figuur

   Fotograaf

   Petroleumlamp op glazen of koperen voet en een glazen bovenstuk

   Woede  -  Hij vloog het kolenkot in, daar kon hij zijn woede afreageren:  " Hè vloog in "t kolekót, doa"e kost "m zèn pette ötwerke"

   Paadje    vk van "pad"

   1.  Woedend  2.  Opvliegend  -  Een opvliegend ventje:  "E pettig bözzeke"  ;      Louis had alle dagen ruzie, hij had een kort lontje:  "Löwéi ha alle dage  ambras,
"t war ö pettig bözzeke ! "   De jongen was kwaad omdat hij niet naar de voetbalwedstrijd mocht kijken omwille van zijn slechte punten voor Frans. ""t Menneke war pettig omdat "m néi no de matsj mocht kieke want hè ha mer "n twie"e op téin va Frans."    

 Ondeugend kind

   1.Schrik 2.Geluk. Ze hadden schrik, ze dachten dat ze ingebroken hadden, maar ze hadden geluk want ze waren niet binnengeraakt. "Ze hadde peut, ze dachte da ze ingebroken hoan, mer ze hoan ooch peut want ze ware néi biennegerakt."    

   Prullend bezig zijn iets los te maken,  peuteren

   Beterweter

  Pik, Pikhouweel

   Perzik , fig. muilpeer  -   Een perzikboom:  "ne pie"ezeboe"em"    

 Perzikboom

    Injectie, spuitje

   1.  Pin  (bv. op dak of helm)  (vkw. "pieneke") 2.  Gierig iemand  -  Gekrenkt zijn :  "hè war in z"n pien !"  ,    er is geen weelde:  " "t es pieneke dun ! "     Er is geen weelde."As ge hum zee dat "t toch mer pienneke dun war, war "m ferm in z"n pien."    

   Prikkeldraad

   Zeer kort geknipt haar

   Puntmuts

  1.Gierig persoon 2. Barre tijden -  Tijdens de oorlog waren het voor veel mensen barre tijden:  "Onner den oorlog war "t bè veul miense pienneke dun"  

   Pint, glas bier. Hij had altijd dorst. "Hè kan gien leeg of gien volle pient zéin stön."    

 Kijken. Ingespannen naar iets heel kleins kijken. "Mé z"n twie"e oe-ge bekanst toegepietst no éit hie"el klèèn kieke."    

   Vlinder

   Stapelgek

    Piet, Petrus, Pieter, Pierre

 Turen

   Regenworm.Iemand kompleet uitvragen om iets te weten te komen. "Ienne de pirringe öt z"n neus hoale."   

   Paardenbloem (zie ook Pèèrsblóm) (https://nl.wikipedia.org/wiki/Paardenbloem)

   Katoenen luier

   Waterig oog

   Urineren, wateren

   Urinoir

 Geluk hebben

   Roepnaam van Leonardus Petermans, Paals dorpsfiguur

Bloedblaar

   Knijpen, nijpen

 Druksluiting op kleding, parelknop

   Zaklamp zie ook Pilliecht

   Pandjesjas, slipjas  -  Zijn pandjesjas was in strepen verkleurd door de zon:  "zenne piettelèèr war in strie"epe afgeskote".   

 Gelukzak

   Plaats waar de kolen ontgonnen werden

   Kleine zeis om graan te maaien ("pikke")

 Elkaar niet kunnen verdragen:  "pikantig zèn"    

   Pikkedonker,  je ziet geen hand voor je ogen

   Werkhaak om graan bij te trekken bij het "pikken" (maaien)

   1.  Stelen   2.  Graan maaien  (zie "pik" ,  boerderij)

   Met perslucht aangedreven afbouwhamer, boorpin werd in de kool of gesteente gedreven

   Kleine batterij, bv. voor zaklamp

 Zaklamp zie ook Pietslicht

 Overmatig bier drinken

   Gierigaard