Dikke Van Pale 2.026

   Hartepijn, verdriet, spijt

 Hooiopper

   Het hooi in kleine hoopjes zetten,  dit deed men 's avonds voor de dauw of in de dag als de boer regen verwachtte

 Vlierstruik

   Zuurdesem

   Heb je (hem)

  Helemaal, gans (zie: 'hielegoar')  -      In z'n geheel:  'in zennen hiele'

   Heer

 Heeroom

     Hees

   Heesheid

   Heet  -  Het is snikheet:  ' 't ès stiekkend hie'et'    

 Hiel

   Helemaal,  heelhuids  -   Zij was dement:   'Zè war hielegans va hurre troe'en af'   ;  Die deur was helemaal scheef getrokken:  
'Die deur war hielegans öt den hoar' Ondanks vele en langdurige klachten deed hij verder en zo is hij op de sukkel geraakt, eer hij weer de oude zal zijn zal nog een hele tijd duren. 'Nó lang en veul klachte dee 'm tóch voets en zoe'e es 'm hielegans vanne poe'et gerakt, mer ier dat 'm trug te poe'et zal zèn, da zal nog 'n tetteke dùi'ere.'  

   Helemaal   (zie:   'hie'el' )

   Kip

Voeder voor kippen

   Framboos

   Roerei met bloem,  melk,  zout,  al roerend in de pan gebakken  (zie  'èèrbrèèdsel' )

    Kippenhok

   Heet, gloeiend  (kindertaal)

 Hitte, heetst

   Hengsel,  draagscharnier

   Hinkelen (op één been verder springen in een bepaald patroon)

 Naartoe, heen. Als ik een voet herzette vroegen ze waar ga je naartoe. 'Ik mocht gienne vóut verzette of ze vróuge, moe godder hinne.'    

 Haak. Doodop zijn. 'Annen hoak zen.'    

    Op de wereld helpen, bijstaan bij de bevalling. Wie heeft geholpen met de bevalling? De vroedvrouw. 'Wéi hit de klenne gehald? De waisvroo!'    Ze zijn vlug de vroedvrouw gaan halen om het kindje om bij te staan bij de bevalling, ze dachten dat het een tweeling was. ' Ze zen rap de waisvroo goñ hoale en die hit dan de klenne gehald, ze dachte dat't 'r twie' e ware.'

   Paardenhoofdstel,  lederen montuur rond de nek van het paard (gevuld met eikenhout)

 Hamer

   Houten balk met kettingen dat aan het nekstuk wordt bevestigd en waar men dan de werktuigen aanhing

   Haan  -  Bij het krieken van de dag beginnen de hanen te kraaien:  'As 't begient te liechte dan begienne de hoane bè den ieste klère al te zinge ! '   

   Rozenbottel - In 't Duits noemen ze dat Hahnenklötchen of Hahnenhödlein,  in Paal hanenkulletjes:  'In 't Döts hète ze da Hahnenklötchen of Hahnenhödlein, oppe Böeting hoanekullekes.' 

   Gekribbel, onleesbaar geschrift  -  Meester Luyten zei dat mijn geschrift onleesbaar was:  'Miester Löete zee dat 'm men hoanepoe'ete néi kost lèze.'  

   Haar  vk. 'hörke'  -    Het moet niet zo precies zijn:  ' 't stekt op gien hoar.'     ; iemand niets in de weg leggen:  'éimand gien hoar inne weg lenge'    Je moet niet denken dat het zo gemakkelijk is als het eruit ziet. 'Ge mót néi dinke dat 't mer hoarsnaie op ne kletskop ès.'  

   Scherp zetten (van zeis)

   Hamer om de zeis te scherpen

   Aan de haren trekken,  vechten

   Klein aambeeld om zeis op te scherpen

    Hoofdpijn  -  Een kater hebben:  'hoarpain hemme'      

 Haar knippen

   Haas  (mv.  'hoaze')

   Handschoen(en)

   Haver  -  (fig.)  Jean heeft nogal een rammeling gehad:  'Zjang hit nogal hoaver gehad ! '  

   Haverzak om het paard te voederen

     Gespleten bovenlip

   Haesevoets

   Denderen,  schudden

Hou je  -      Hou je goed !  ;  Hou je eens rustig:  'Hódóch es koest ! '  

   Hoog. Ze waren allemaal hovaardig. 'Ze haan 't allemoal hoe-g in hunne bölle.'     Hij moest dringend plassen. 'Hè had hoe-g woater.'    

   Droge weilanden (broek)

   Kerkelijke feestdag

   Niet kipbare zware kar, wielen 9 cm breed met 12 spaken,  schoften kunnen van de kar verwijderd worden

 Hoogtijd

   Geul bovenkant hooiweide om deze te bevloeien,  bemesten

   Oksaal, orgeltribune in de kerk  -  info

   Hooien  -  Je bent zo gehaast :  'Módder nog gón hoe-i'e ? '    

  Kar met hooiladders

 Hooimijt

   Stapelplaats voor hooi

 Ruimte naast de dorsvloer

   Een heleboel,  een hele hoop  (vk.  'húpke') ;  ' groe'eten hoe'ep'  

   Hoogstens,  alles bij mekaar  -  Er was bitter weinig volk in de kerk:  'Doa'e  war inne kerk hoe'ep en al vèèf man enne pèrekóp'    

 Kerkelijke feestdag

   Hoefijzers gooien

   Hoogmis  -  Ze waren na de hoogmis nog in 't café bij Hertenweg even blijven hangen:  'Ze ware no de hoemes bè Hetteweg nog evvekes blève trakke.'   Hij kwam uit de hoogmis met z'n gulp wijd open. 'Hè kwamp öt de hoemes mé z'n skùi'erdeur vierkant ope.'  

   Hop (trekvogel)  info

   Koprol,  buiteling

   Heel veel geluk

Huis    - Er was met m'n vrouw niets aan te vangen, ze had vorige dinsdag een kiilo op haar dikke teen laten vallen:  'Doa'e war mé m'n vroo gien höes te hoon, ze had vlee'n dèèstag ne kilo op hurren diekken tie'en lötte valle.'   

 Deurwaarder

 Tuin bij het huis.

   Gezin

   Magere kool, antraciet,  voor handelaars en bedienden

   Hals over kop

   Hovaardig  -  Wat een blaaskaak !  Hoe verwaand !  :  'Hè hit 't hoe-g in zenne bölle, 't ès nen diekke jan m'n kloe'ete, zoe hoevèèrdig ! '    

   Hovaardij, hoogmoed

Tuin  ,  mv. 'heuf'

   Heffen,  tillen

   Al te fier madammeke

   Hoek,  vk. 'hukske'

 Hurken

   Okkernoot

   1.  Hol   2.  Aars  -  Iemand een trap onder z'n achterwerk geven:  'Éimand ónner z'n hól stampe. '    

   Buisverbinding om luchtslangen te verbinden  (nen ... )

   Helpen  -  Iets afmaken of voltooien:  'Éit ónnere vóut öt höllepe'  ;      iemand van kwaad naar erger brengen:  'éimand van bed op stroe-i höllepe'.    

 Hij daar

   Hij daar (spottend)

   Hond    vkw hondje

    Hondsdagen, warmste dagen van het jaar. Half juli tot half augustus zijn de warmste dagen van het jaar. 'Van hallef juli tot hallef augustus zèn het de hondsdaag, de wermste daag van 't joar.'    

   Voortdurend   -  Gedurig aan komt hij af :   'Alle hóndsgezèèk es 'm doa'e'  

   Honderd  -  Enzovoort en zo verder:  'en hónnerd es gien ie'en'   t Is genoeg! 't is wel geweest! 'Ge hit hónnerd.'  

   Hondenkar

 Hondenhok

   Houtduif,  bosduif

   Houden  (ott  ich hoon,  hè hót      ovt    ich héil     vd  gehoon )Hou 'm bezig. 'Hót 'm inne wiggel.'   Dat mag je houden! 'Da mugder hoon!'     Er nestelt een merel in de haag. 'Dó hót 'n mè'el inne haag.'    

   Hout

   Houtmijt,  opgestapelde takkenbossen (zie:  mutserd) hout voor de bakoven        -   afbeelding 

   Uitroep als het paard moet stoppen

 Vlekkerig geverfd

   Is ruzie. Hou je stil anders is het dadelijk weer ruzie. 'Hót och stil oaners es het drek wier hora.'    

 Hoorntje (koekje met ijs)

   Totaal van streek,  Totaal gek, horendol  -  Stop met dat lawaai,  je maakt me knettergek:  'Skèèrt öt mee da lawèèt, ich wèèr d'er horendul van.'    

   WC buiten, achter de boerderij,  meestal naast de varkensstal,  zie ook:  ' 't gemak'  -   De beerput leegmaken:  ' 't Höske öt  dóun' ;'    ze ging naar het toilet:  'ze gink no 't höske.'    

   Ziekenhuis

   Spie om iets vast te zetten

   Houten

   Hals over kop

 Halt !

mv hùi  Hoed, hoeden

   Laadmachine op perslucht

   Hoeveel

 Houvast

 Tuinieren. Ze waren lid van de Volkstuin geworden om te leren tuinieren. 'Ze ware bè de volkstöen gegoñ vur te liere hove.'    

   Wervelwind

   Mikken (bv. bij 't 'skeutskéite'), opbieden, stilstaand staan kijken, loeren. Hij stond achter de haag met zijn geweer te mikken op de fazant, maar er blafte een hond en de fazant vloog weg. 'Hè stond doa achter de haag te huge mé zè geweer op ne fazant, mer ier dat 'm kost skéite basde ter nen hond en de fazant vloog weg.'     Al meer dan een uur stond hij in 't steegje te wachten en uit te kijken, maar ze is niet gekomen. 'Al mier as'n u'er stont'm in't genkske te wochte en te huge en rond te drèèn mer da wicht hit'm lötte stön, ze 's néi gekome.'    Als je het wil kopen moet je bieden tot de laatste.'As ge 't wilt koe'epe modder huge tot de leste man.'    Hij mikte enkele tellen en toen schoot hij en 's zondags aten we haas. 'Hè huugde entige telle en skoot 'm, en 's zondags ate wè hoas.'    

   Het vee hoeden  - Na schooltijd moesten we de koeien hoeden :   'no 't skool moeste we gon kói hùi'e'    Na de school moesten die meisjes koeien hoeden laangs de straat. 'Nó 't skool moeste die wichter kói hùi'e lengst de stroat.'    

    Hurken :  ook  'op z'n hukke ziette'    Ze zaten gehurkt naar de kippen te kijken. 'Ze zate op hun hukke nó de hienne te kieke.'    

 Spit, lumbago

   vk. van 'hók'  :  hoekje  -  Dood zijn:  ' het hukske um zèn'    

   Kolen

   1.  Hemd   2.  Hem (‹ hij)

  Hij daar

   Hemdsknoop. Als we hemdsknoopjes bestelden zijn die altijd per gros verpakt (een dozijn dozijnen = 144). 'As we humsknöpkes bestelde war da altèè per gros.'    

   Hemdsslip

   vk. van 'hónd' :  hondje  -  't Is me allemaal wat:  'Joa da m'n hunneke !  Wa ès mich da allemoal !'    

   Horen  (ovt   ich huurde    vd  gehuurd)

   Voorhoofd  -    Hij is op zijn hoofd gevallen:  'hè ès op z'n huu'ed gevalle'    

(Skeutskéite)  Term bij knikkeren, hoog mikken

   1.  Schoudervulling   2. Verhoog

 Hoogte,  kleine verhoging in het  landschap

   Bevel dat het paard naar rechts moet draaien

Van links naar rechts,  van 't een op 't ander   -  Niet weten waar naartoe:  'Van huut no haar trekke' 

 Hij was geraakt

 Ik,  Mij:  'mich' 

     Egel

   Gillen

   Eerlijk

Eén  -  Het één en het ander:  ' da's 't ie'en en 't oaner'     

   Eerst

   Eikel  -  vroeger werden er eikels geraapt om de varkens vet te mesten:   'vrùgger wooren ter iekels gerapt vurre verkes vet te vói'ere'

 Eekhoorntje

   Emmer

Eender, hetzelfde

 Eentje (vr. = ie'en)

   Eens

   Vroege aardappelen,  eerstelingen

 Een-twee-drie-weg

   Telde de stempels en bailen

   Belang

 Gadeslaan, in het oog houden