Dikke Van Pale 2.026

   Dwarsstand bij herenfiets - 'Wanneer ik wat groter was reed ik met mijn moeders fiets,eentje zonder stang, ik kon net op het zadel. As ich al wa grúdder war tóun ree ich mee os ma hurre vullo,  ienne zónner baar, ich kost zjust oppe zoal.    '

   Bumper - 'Ik kwam naar huis gecrosst, rakelings langs de gevel af en toen reed ik frontaal tegen de schokbreker van die aut.o Ich kwamp no höes gecrosst, zjust lengst de gèvel af en tóun ree ich boenk tege die'en oto zenne baarsjok.'    

   Hard snoepje van gesmolten suiker, zie ook:  'kebabbel' - '. Amelie had op haar toonbank een mooie blinkende weegschaal staan voor snoep af te wegen. Amelie ha op hurren toeg een skoe'en blinkende balans stön vur kebabbels en aner babbelèèrs te woage.    '

 Kletswijf, babbelkous

 Soort snoep van kandijsiroop en boter, boterbabbelaar  info

   Big - Sus Domesticus, afbeelding

   bij - Apis Mellifera afbeelding, info

   Bijenkorf

   Zak - ' In de zak van mijn stofjas zaten twee meikevers in 'n zakdoek gedraaid en in m'n broekzak zaten mijn knikkers. In menne bail va menne stófjas zate twie'e prizikante in ne bailnuzzing gedrèèd en in mèn bróksetès zate mèn skeute.    '

   Zakdoek   -  Hij had een knoop in zijn zakdoek gelegd. Waarvoor of waarom? :   'Hij ha ne knú'ep in zenne bailnuzzing geleed. Moeveur da of vur wa?' ;Als je op driehoeken van je zakdoek een knoop legt en op de vierde twee op elkander en waar je dan een paar kippen of hanenpluimen insteekt, dan ben je klaar om indiaan te spelen! 'Asder op draai hókke van urre bailnuzzing ne knu'ep makt en op de virde hók lekder ter twie'e opie'en moe da ge dan e koppel hienne- of hoaneplaime instekt,
dan zedder gerie'ed vur indioan te spele ! '    

   Regenbui - ' t Had die voormiddag een flink bui geregend,de zwijnen lagen daarna met hun biggen in de modder te wroeten. 't Ha die'e vurnóun 'n ferm bais gerègerd, de verkes lage ternoa mee hun bagge inne moos te vrute'.    Ze hebben de ganse gracht vol betonnen buizen gelegd, voor als het nog eens 'n geweldige bui doet. 'Ze hemme den hiele gracht vol betonne baize geleed, vur as 't nogges een grellige bais dóut.'    

   Onderdeel van schudgoot (3m)

   Losstaand bijgebouw met oven, plaats waar de veevoederketel gekookt werd, bakplaats

   Aandrijfmotor die de schudgoot heen en weer beweegt

   Aangezicht  -  Hij sloeg hem met zijn klomp op zijn gezicht: 'Hè slóug mé zenne klónk op zè bakkes'     Een slag in zijn gezicht:  'een ferm petat op zè bakkes'     Zal ik u eens op uw gezicht slaan:   'Mot ich es op ur bakkes kloppe ?'      't Gaat regenen, want de varkens lopen met stro in hun muil: '  't giet règere, want de verkes loe'epe mee stroe-i in hun bakkes ! '        Die heeft een grote mond: 'Die'en hit ö groe'et bakkes.'

   Grote sleutel die de bout door de schudgootbaas aandraait

   Stalen veer in een bustehouder

Weegschaal  Weegschaal

   Binnenschacht: verbinding van de productieverdieping (onder) met de luchtkeerverdieping (boven) meestal voorzien van ladders (personeel) lift en wentelkoker (kolen)

   Zware damesboezem

 Kaatsen met meerdere ballen

   Bout van 30 tot 50mm dikte

   Baantjes glijden op het ijs

   Dichting

  Kruippakje

   Om mijnwagen al draaiend te kippen

 Dekzeil

   ‹ Baasje - ' Tijdens de vakantie kroop ik soms,thuis achter , over de prikkeldraad en dan ging ik voetballen of cowboy spelen bij de jongens van Vande zande. Ónner de verkansie kroop ich vantèèd töes achter euver de piennekesdroa'ed en dan gónk ich bè die manne van 't Basjke sjotte of keboi spele.    '

   Weegschaal voor grote gewichten            afbeelding

   Blaffen,  zwaar hoesten. Louis was erg verkouden , hij hoeste zo luid als zijn hond blafte. 'Lewéi war grellig verkoad, hè basde zoe hèt as zennen hond.'    

       Zinken waskuip - ' Zaterdag 's avonds dan wast hun moeder hen in een grote zinken teil en roken ze fris naar de sunlightzeep. Sötterdags 's oaves dan wasde hun mów hun in ne groe'ete zinke basseng en dan roke ze fries no de sunlichtzie'ep.'    

   Achterkant van onderbenen (Kuiten)

Alles samen:   'den hulle (hie'ele) battaklang of hannekesnest'      t Ganse huis lag vol prullen en rotzooi, ze hebben alles samen naar de vuilnisbelt gebracht. 't Hie'el höes lag vol bazar en prulle, ze hemme den hielen battaklang no 't stort gevoare.'  

 Slabber vkw Slabbetje, zie ook 'zie'everlap'

   Dwarssteengang naar pijler

   Hellende tussensteengang naar hoger gelegen pijler

   Goedkoop, waardeloos spul

       Werktas

   Bij, met   -  bij mij :  'bè mich'  ;  bij mij thuis:  'bè mich töes'  

   Mond (praatziek)

   Laatste sacramenten toedienen

   1. Zo dadelijk   2.  Daarnet  (tóun bediemme )   - Ik kom dadelijk: ' Bediemme koom ich'     ;  Ik heb ze daarnet nog gezien:  ' Ich hem ze te bediemme nog gezéin'       ;   Tracht overeen te komen anders gaan jullie dadelijk nog op de vuist:  'Ge mot probere te akkedére aners zedder bediemme nog ant vechte'     Tot zo. 'To bediemme!'  

 Bekokstoven

   IJzeren drinkbus; veldfles 

   Verwend  -  Hij was een verwend nest:  ' Da menneke war ne bedörve strónt ' 

   Bedriegen. Hij sakkerde, ze hebben me bedrogen, ik heb witte vroege aardappelen gevraagd en rode late gekregen. 'Hè sakkerde, ze hemme mich bedot, ich hem wiette iestelinge gevroagd en roe-i loate petette gekrege.'    

  Bespatten

    Bewusteloos

   Aandampen - 'Zo 'n bril is toch hinderlijk in de winter,als ge ergens binnenkomt dan wasemen uw glazen direkt aan. Zoe ne bril es toch ambetant inne wienter, as ge éiverans bienne gót, dan bedwoaseme ur gloaze drek ! '    

   Bedplasser

  Aanvijzen Onze jongste moet ik geregeld aanporren:  'Ozze klenne die'e mót ich regelmoa'eteg bèèdrèèn.' -   

  Beekoever. In de zomer zaten ze op de beekoever te picknicken. 'Inne zomer zate ze anne beekkant te piknikke.'

   Bidden  -  Overdreven godvruchtig zijn (O.L.Heer van het kruis bidden):  'Oz' Hier van 't kröes bèèn.'  

   Aal, beer  -  In het voorjaar voeren de boeren aal op het veld voordat ze gaan ploegen. 'Inne veurtèèd voare de bóu'ere bèèr op 't veld vur da ze goñ akkere.'   Ik heb honger. 'Menne bèèr grolt.'    

   Mannelijk varken, beer  -  zie ook:  'biennebeer'

   Aalschepper, beerlepel ,   afbeelding   -  De beerput ledigen met de beerlepel:  ' 't Höske ötdóun mee de bèèrlepel.'  

 Bijgooien, helpen

 Geld toegeven

   Bedevaart

   Verkreukeld

  Toegetakeld - Hij of zij ziet er nogal toegetakeld uit (door bv te veel te drinken) :  ' Hè hèt z'n ège góu begaffeld'     - Erg toegetakeld zijn:  'Nogal begaffeld (begoaid) zèn' 

   Drukte,  druk bezochte plek of event

   1. Bevuilen 2. Het bont maken,  zichzelf toetakelen ('zèn ège  ...' )   -  'Hij heeft het nogal smerig gemaakt:  hè hettet nogal begoaid '   ;  's Vrijdags kon hij zich op cafébezoek (bij Emma van Houben) nogal bedrinken:  ' 's Vrèèdags kost 'm zèn ège nogal begoai'e as 'm nó Emma va Haive gewiest war'

   Toegetakeld

   Verdorie

   Begon hij

   Bij God ! (vloek)

   Zigeuner

   Behouden, veilig  -  Ze waren op de vlucht geslagen voor de Duitsers, tot aan de IJzeren Muur (KW linie), daar werden ze teruggestuurd, enkele dagen later waren ze behouden terug in Tervant:  'Ze ware gón loe'epe vur den Döts tot annen èzere mùi'er, do hemme ze ze trug gejagd, entige daag loater ware ze behoon op Tervañt.'    

   Bieden  (ovt booi-  vd gebooi'e). Ze waren aan 't bieden, de een bood, de andere bood, ze hebben ten elkaar op geboden of ze allemaal 't grote lot gewonnen hadden. 'Ze ware an't béi'e, den iene booi, den oanere booi, ze hemme tegenie'enop gebooi'e, zjúst of ze allemoal 't groe'et lot gewónne hoan.'    

Biervarken,  varken dat opgroeit met bieroverschotjes in 't café

   Mond, bek  -  Dat ligt mij wel:  'Da's spek no menne bek ! '    

 Bokaal

   Bijna. Ze zijn met hun fiets bijna in de beek gereden en bijna verdronken. 'Ze zen mé hunne vlo bekant inne beek gereen en bekans verzope.'    

 Boeket bloemen:  'ne blom(b)ekee'

   Bakker

  Kwaad spreken, roddelen

   Bekommerd. Zijn ouders waren erg bekommerd over hem, hij was 'n losbol. 'Zèn oarse ware hie'el bekömmerd, mer hè war ne wallebak.'    

   Ik heb spatjes op mijn broek van die verf:   'mèn brók ès bekroze mee die verf'     ;De bakker liet een kookpot met warme kriekenop de vloer vallen, zijn witte schort was helemaal rood bespat met die kriekensaus. ' De bekker léit ne kestrol werm krieke oppe grónd valle, zenne wiette vurring war hielegans roe'ed bekroze van die kriekesaws.'    

   Herstellen van een ziekte , opkikkeren   -  Ik ben nog maar half genezen,  zo ziek ben ik geweest:  'ich zèn nog mar hallef bekwikkeld,  zoe zik zèn ich gewiest'    

 nog lang niet

 In de verste verte niet

   Kleine bijl

   Schachttoren

   Gaf signaal om lift naar boven of beneden te laten gaan

 Bout, schroef

   lichtjes vuil maken met kleine deeltjes  ( › bemeuzeld)

 Leurder

Bemesten met beer,  ook:  'zèèk voare'

  aangetast door ziekte -  Aan de buitenkant zagen de aardappelen er prima uit, maar van binnen bleken ze spijtig genoeg aangetast:  'Va böete waren 't ferm petette, spètig da ze va bienne  beréifd ware' 

   Slagboom (bareel)

    Kolenwagen (min 1000 tot 2500lt)

   Blootvoets. Soms zijn er die blootvoets op bedevaart gaan. 'Do zen 't er vantèèd die berrevoets op bèèweg goñ.'    

   Gerimpeld

   Aanstellerij, haantjesgedrag  - Hij deed heel druk,  hij stelde zich aan:   'Hè ha veul beskèèr,  hè dee hum gruder veur as dat 'm war'

   Bekrassen

 Tussenschot

 Registratierechten  -  Laagste tarief registratierechten:  'Klèè beskrèèf'    

 Beschimmelen

   1. Deeg  2. Beroerte  -  Het regende en de kinderen waren buiten in de sloot aan 't spelen, ze liepen voortdurend in en uit.  's Avonds was heel het huis een modderpoel, hun moeder kreeg bijna een beroerte, zo woest was ze :  ' 't Règerde en de júng  ware böete inne stiewegsgracht an't spele, ze léipe anie'enoan in en öt het höes.  's Oaves war 't hie'el  höes besmodderd en besmúkkeld, hun ma kreeg bekanst e beslag, zoe klèrig war ze ! ' ;    ; Hij heeft een beroerte gehad:  'Hè hit ö beslag gehad.'  

    Beslaan. Die zaten er goed voor:  'die ware góu beslage'    

   Bevuilen

   Morsen

   Bezem

   Iemand ophemelen

 Situatie bij het kaartspel waarbij een kaart (bv. heer) niet 'naakt' ( 'bloe'et' ) is, maar vergezeld is door nog andere kaarten van dezelfde soort,  bv.  'ne bestoken hie'er'    

   Bestaan -    Mijn oom Pol zei altijd:  gaat niet bestaat niet, maar zelf een handje helpen, ho maar ! :  'Menne nonke Pol zee altèè: gót néi, bestöt néi, mer zelf hit'm noe'et ne poe'et ötgestoke ! '

   Lambert

   Bijten, Happen  -  Hij voelde zich gekwetst, beledigd:  'Hè 's i ze gat gebéte'     Bijt hij als ik hem streel ?  'Bettem as ich 'm aai ?'   &nbsp Op z'n tenen getrapt. 'In zè gat gebete?'   &

   Schacht verbinding onder- en bovengrond

 Begroeien

   Aan de zijkant

  Pleisteren - Gepleisterd: 'bezatte'

   Dronken

Bijeen,  bij mekaar  -   ; We zaten allemaal samen rond de Leuvense stoof, met onze voeten op het onderstel en onze benen dicht bij mekaar :  'We zaten allemaol bie'en rond de leuvese stoof, mee oos vóute op 't onnerstel en oos bie'en kort tegenie'en'.  

   Met grote stappen lopen -  Met grote passen door het veld lopen.:  'dur 't veld bie'ene'  

   Ongeordend samen brengen

   Brokkelig geworden, geschift, gekabbeld

   1. Bijeenhouden   2. Verzamelen

 Schiften

 Bijeen komen, samenvoegen, samenspannen  - Als ik geluk heb word ik misschien weer de oude:  ' As 't geluk en 't skoe'e wèèr mot bie'enslage dan wèèr ich miskéins wier ne goi'e.'  

   Samenspannen

   Vee

   Dierenkoopman

   Kwajongensstreken, deugnieterij

   Biet

   3m lange balk,  evenwijdig met kolenfront ondersteund door 3 of 4 stijlen,  draagt de druk van het dakgedeelte

   1. Binnen  2. Binden -  Opzij aan de planken van de hoogkar hingen de koorden aan een haak om het koren dat binnengehaald werd vast te maken:  ' Va bezai'e anne sponne vanne hoegkèèr do honke de zie'ele annen hoak vur 't kore vast te bienne da ze gónke bienne hoale.'    

   In 't klooster intreden -  Toen de trouw dan toch afsprong, is ze in 't klooster gegaan:  ' Tóun 't dan toch afgerakt war, es ze bienne gegón. '  

   Binnenzak. In een overjas stonden gewoonlijk twee binnenzakken. 'In ne parresú do stonte gemèènlek twie'e biennebaile.'    

   Mannelijk varken waarvan één of beide testikels niet ingedaald zijn  Zie ook:  Boris de binnenbeer

   Inbreken

    Je legerdienst gaan vervullen

   Binnenkomen

  vlot verdienen

   Van ondergrondse verdieping tot verdieping lopende schacht

     Gulzig eten

   Binnenzak

   Uitroep wanneer je bij het knikkeren verboden kneepjes toepast of wil toepassen ('pute' = vals spelen)

   De eerste melk na het kalven,  biest

   Een beetje  -  Als 't weer een beetje meevalt, zal 't wel aan de groei komen:  ' As 't wèèr ö bietske meeslagt, dan zal 't wöl inne was gerake.'  Alle beetjes helpen.'Alle bietskes höllepe.'  

   Beetje. - Ze hadden een orgie gehouden , hij had slechts 'n beetje gehad:  'Ze hoan de bie'est ötgehange, hè ha mer ö bietteke gehad. '    

   Snel lopen, gezegd van koeien die met opgeheven staart rondrennen wanneer ze in de lente voor 't eerst weer de wei in mogen. Koeien zijn bang van een trein, als die voorbijkomt dan rennen ze met de staart recht omhoog door de weide. 'Kói zèn bang vannen trèèn, as die'en doorkómt dan biezze ze mé de stet recht omhoe-g durre wèè.'  

  Spel met kootjes, steentjes, kroonkurken of loodjes  info

     Balpen,  bic  afbeelding

   Prentje, bidprentje  -   't Is een schijnheilige:  'Da's 'n hellig billeke.'  

   Uitroep wanneer je bij het knikkeren verboden kneepjes toepast of wil toepassen ('pute' = vals spelen)

   Gecastreerd varken

   Houten trek- en draagbalken van een kar