Dikke Van Pale 2.026

   Schoolverzuim,   spijbelen  :  'haagskool dóun'  

   2 ijzeren haken met kettingen, verbinding tussen het nekstuk voor het paard en de werktuigen of kar

   Iemand een lesje leren -  Julie van Frans van de Smalle had haar oudste zoon flink de mantel uitgeveegd (of afgerost), toen ie met zijn nieuw pak in de prikkeldraad was blijven hangen:  'Zjelie va Frans vanne Smalle ha hurren oadste nogal gehai'eerd, tóun 'm mee zè néif kestum inne piennekesdroa'ed gehangen ha !    p>

 Huifkar

 Huizen, verblijven

 Ijzel

 Boterham met wit en zwart brood

    De helft van de tijd. De helft van de tijd heeft hij geen geld bij zich.'Den halfstentèèd hit 'm gie geld bèè.'    De helft van de tijd waren ze met elkander aan het praten in plaats van te werken. 'Halfstentèèd stonte ze te zie'evere tegenie'en inne plek van te werke.'    

   Pauze,  rust in een sportwedstrijd

   Echtgenoot (-genote)

    Halve poortvleugel

   Gevaarlijke bezigheid

 1 centiem

   Min of meer

   Volle hand als maateenheid:   'een hamfel skeute'  (een handvol knikkers)    

   Iemand zorgzaam betasten,   liefdevol verzorgen

   Hand(en) mv. 'hoan'  vk. 'henneke' ,  meemaken:  'anne hand hemme'  -  Er scheelde heel wat:  'Ze haan van alles anne hand.'    ;  
die mag tevreden zijn:  'Die'e mag z'n hennekes kusse'   Dat is wel jouw manier van doen, niet? 'Do hidde gè zoewöl 'n henneke van eweg hè?'    

 Houvast, klink, handvat in de zicht

   Wegwijzer

     Hangen

    Het zal goed uitkomen:   ' 't zal hanne ! '    Handig zijn  -  

   Allerlei onbestemd en wanordelijk materiaal

   Bedienen,  behandelen

   Raprap

   Onverschrokken, stoutmoedig of vinnig persoon

   Verstevigde buigzame luchtkoker

   ;Kolensnijmachine of trommelsnijmachine

   Afbouwhamerpin

   Kolenpik,  houweel

   Pand

   Heidesijsje,  kneu (carduelis cannabina)

   Hier  -     Hier zie:  'héi sè ! ' -  Hier of daar: 'héi of doa'e'   Hier of daar staan er vuilbakken, maar waar ze moeten staan staan er geen. 'Héi of doa'e stön ter vöelbakke, mer moe'e dat 'r mótte stön stön gien.'    

 Hiel zie ook Vessem

 Zich opjagen om klaar te geraken

 Snel  ;   snel aan:  'hel oan' 

   Stevig, flink (gaan, rijden, ...)  -  Flink doorstappen:  'Hel oan gón'    

 Hè daar

   Heilig,   zelfst.  'hellige'  (heilige)  -  Zich beter voordoen dan men is:  'Den hellige öthange.'  

   1.  Naamdag van een heilige  2.  Overdreven heisa, spanning  -  Je moet je er niet zo druk over maken:   'Ge mot 'r gienen helligendag van make'  

   De helft van iets :  'de helligt van ... '

   Heimelijk, achterbaks  -  Een onbetrouwbaar persoon:  'Ne hèmeleken duvel '  

 Lekstok, lolly.

   Hebben  (ott   ich hèm,   gè hèt (inversie:  hedder of hidder),  hè hèt of hit (bv. 'hè hit het an zen hèt')      ovt   ich ha       vd   gehad)  -  (fig.)  Iemand een poets bakken:  'éimand hemme'     ;
 als je daar een job wil krijgen, heb je voorspraak nodig:  'As ge doa'e ö plekske wilt vastkrège dan hidder toch ne krawalgel vandóun zulle !  '  

   1.  Washandje   2.  Misvormde hand

 Polsmof

   Mooi,   aantrekkelijk  -  Wel wel,  dat is een mooi meisje:    'Dedju'e,  da es een hennig maske ! '

   Handbijl voor aanpassing stuttinghout

 Het vee van weide doen wisselen

 Uurwerk (pols-of zakuurwerk). Een nieuwe horloge daar moet je met zo'n rapport nog niet eens aan denken. 'Ön néif herlozie die kunder mé zoe'e rapport op urre böek skrève.'    

   Naar hier

   Haring

   Hersenen

   Kapmes   afbeelding

   Houvast (hebben)  -  Stevig staan:  'Herstöns hemme'  

   Hier   -  Hier en daar:  ' Hès en giens    ;      Van hier naar daar:   'Van hès no giens'

 Zuurdesem

 Haastig

   1.  bn.  Hard  -  't is een taaie kerel:  ' 't ès nen hette ! '     2. zn.  Hart  -     ter harte nemen:  'ter hette nemen' ;      hij is zeer hardvochtig:  'hè ès nen echte hettefretter ' ;      hij is erg gevoelig / rap bang:  'hè hit ö klèèn hetteke'  ;      hij is gevoelloos:  'hè hit gien hèt '      iets niet kunnen doen of zeggen:  'het néi euver z'n hèt kunne krège'  ;      tegen z'n zin een harde beslissing nemen:  'va z'n hèt ne stie'en make.' Als hij te hard ademde kreeg hij van die harde steken aan z'n hart, en je hoorde duidelijk dat z'n hart dan ook nog te hard klopte. 'Assem te hèt össemde kreeg hè van die hette steke an z'n hèt, en ge huurde dan ooch hèt da z'n hèt ooch nog te hèt klopde.'    

    Heten. Hoe heet jij? 'How hède gè? '  

   Verdriet, hartzeer

   Hartig,   smakelijk

   Hartepijn, verdriet, spijt

 Hooiopper

   Het hooi in kleine hoopjes zetten,  dit deed men 's avonds voor de dauw of in de dag als de boer regen verwachtte

 Vlierstruik

   Zuurdesem

   Heb je (hem)

  Helemaal, gans (zie: 'hielegoar')  -      In z'n geheel:  'in zennen hiele'

   Heer

 Heeroom

     Hees

   Heesheid

   Heet  -  Het is snikheet:  ' 't ès stiekkend hie'et'    

 Hiel

   Helemaal,  heelhuids  -   Zij was dement:   'Zè war hielegans va hurre troe'en af'   ;  Die deur was helemaal scheef getrokken:  
'Die deur war hielegans öt den hoar' Ondanks vele en langdurige klachten deed hij verder en zo is hij op de sukkel geraakt, eer hij weer de oude zal zijn zal nog een hele tijd duren. 'Nó lang en veul klachte dee 'm tóch voets en zoe'e es 'm hielegans vanne poe'et gerakt, mer ier dat 'm trug te poe'et zal zèn, da zal nog 'n tetteke dùi'ere.'  

   Helemaal   (zie:   'hie'el' )

   Kip

Voeder voor kippen

   Framboos

   Roerei met bloem,  melk,  zout,  al roerend in de pan gebakken  (zie  'èèrbrèèdsel' )

    Kippenhok

   Heet, gloeiend  (kindertaal)

 Hitte, heetst

   Hengsel,  draagscharnier

   Hinkelen (op één been verder springen in een bepaald patroon)

 Naartoe, heen. Als ik een voet herzette vroegen ze waar ga je naartoe. 'Ik mocht gienne vóut verzette of ze vróuge, moe godder hinne.'    

 Haak. Doodop zijn. 'Annen hoak zen.'    

    Op de wereld helpen, bijstaan bij de bevalling. Wie heeft geholpen met de bevalling? De vroedvrouw. 'Wéi hit de klenne gehald? De waisvroo!'    Ze zijn vlug de vroedvrouw gaan halen om het kindje om bij te staan bij de bevalling, ze dachten dat het een tweeling was. ' Ze zen rap de waisvroo goñ hoale en die hit dan de klenne gehald, ze dachte dat't 'r twie' e ware.'

   Paardenhoofdstel,  lederen montuur rond de nek van het paard (gevuld met eikenhout)

 Hamer

   Houten balk met kettingen dat aan het nekstuk wordt bevestigd en waar men dan de werktuigen aanhing

   Haan  -  Bij het krieken van de dag beginnen de hanen te kraaien:  'As 't begient te liechte dan begienne de hoane bè den ieste klère al te zinge ! '   

   Rozenbottel - In 't Duits noemen ze dat Hahnenklötchen of Hahnenhödlein,  in Paal hanenkulletjes:  'In 't Döts hète ze da Hahnenklötchen of Hahnenhödlein, oppe Böeting hoanekullekes.' 

   Gekribbel, onleesbaar geschrift  -  Meester Luyten zei dat mijn geschrift onleesbaar was:  'Miester Löete zee dat 'm men hoanepoe'ete néi kost lèze.'  

   Haar  vk. 'hörke'  -    Het moet niet zo precies zijn:  ' 't stekt op gien hoar.'     ; iemand niets in de weg leggen:  'éimand gien hoar inne weg lenge'    Je moet niet denken dat het zo gemakkelijk is als het eruit ziet. 'Ge mót néi dinke dat 't mer hoarsnaie op ne kletskop ès.'  

   Scherp zetten (van zeis)

   Hamer om de zeis te scherpen

   Aan de haren trekken,  vechten

   Klein aambeeld om zeis op te scherpen

    Hoofdpijn  -  Een kater hebben:  'hoarpain hemme'      

 Haar knippen

   Haas  (mv.  'hoaze')

   Handschoen(en)

   Haver  -  (fig.)  Jean heeft nogal een rammeling gehad:  'Zjang hit nogal hoaver gehad ! '  

   Haverzak om het paard te voederen

     Gespleten bovenlip

   Haesevoets

   Denderen,  schudden

Hou je  -      Hou je goed !  ;  Hou je eens rustig:  'Hódóch es koest ! '  

   Hoog. Ze waren allemaal hovaardig. 'Ze haan 't allemoal hoe-g in hunne bölle.'     Hij moest dringend plassen. 'Hè had hoe-g woater.'    

   Droge weilanden (broek)

   Kerkelijke feestdag

   Niet kipbare zware kar, wielen 9 cm breed met 12 spaken,  schoften kunnen van de kar verwijderd worden

 Hoogtijd

   Geul bovenkant hooiweide om deze te bevloeien,  bemesten

   Oksaal, orgeltribune in de kerk  -  info

   Hooien  -  Je bent zo gehaast :  'Módder nog gón hoe-i'e ? '    

  Kar met hooiladders

 Hooimijt

   Stapelplaats voor hooi

 Ruimte naast de dorsvloer

   Een heleboel,  een hele hoop  (vk.  'húpke') ;  ' groe'eten hoe'ep'  

   Hoogstens,  alles bij mekaar  -  Er was bitter weinig volk in de kerk:  'Doa'e  war inne kerk hoe'ep en al vèèf man enne pèrekóp'    

 Kerkelijke feestdag

   Hoefijzers gooien

   Hoogmis  -  Ze waren na de hoogmis nog in 't café bij Hertenweg even blijven hangen:  'Ze ware no de hoemes bè Hetteweg nog evvekes blève trakke.'   Hij kwam uit de hoogmis met z'n gulp wijd open. 'Hè kwamp öt de hoemes mé z'n skùi'erdeur vierkant ope.'  

   Hop (trekvogel)  info

   Koprol,  buiteling

   Heel veel geluk

Huis    - Er was met m'n vrouw niets aan te vangen, ze had vorige dinsdag een kiilo op haar dikke teen laten vallen:  'Doa'e war mé m'n vroo gien höes te hoon, ze had vlee'n dèèstag ne kilo op hurren diekken tie'en lötte valle.'   

 Deurwaarder

 Tuin bij het huis.

   Gezin

   Magere kool, antraciet,  voor handelaars en bedienden

   Hals over kop

   Hovaardig  -  Wat een blaaskaak !  Hoe verwaand !  :  'Hè hit 't hoe-g in zenne bölle, 't ès nen diekke jan m'n kloe'ete, zoe hoevèèrdig ! '    

   Hovaardij, hoogmoed

Tuin  ,  mv. 'heuf'

   Heffen,  tillen

   Al te fier madammeke

   Hoek,  vk. 'hukske'

 Hurken

   Okkernoot

   1.  Hol   2.  Aars  -  Iemand een trap onder z'n achterwerk geven:  'Éimand ónner z'n hól stampe. '    

   Buisverbinding om luchtslangen te verbinden  (nen ... )

   Helpen  -  Iets afmaken of voltooien:  'Éit ónnere vóut öt höllepe'  ;      iemand van kwaad naar erger brengen:  'éimand van bed op stroe-i höllepe'.    

 Hij daar

   Hij daar (spottend)

   Hond    vkw hondje

    Hondsdagen, warmste dagen van het jaar. Half juli tot half augustus zijn de warmste dagen van het jaar. 'Van hallef juli tot hallef augustus zèn het de hondsdaag, de wermste daag van 't joar.'