Dikke Van Pale 2.026

   Daags  -  Het was kermis. De dag ervoor kookte ons ma kippensoep met balletjes en vermicelli en de dag erna was ze al op:  ""t War kerremes, taags terveure ha  ós ma kiekesóp mee bollekes en engelehoar gekookt en taags ternoa war ze al op."  

 De dag ervoor - Was het de dag ervoor of de dag erna:  "War "t taags terveure of war "t taags ternoa"e ?"   

    Talmen,  niet doorwerken

   Op de sukkel

 Iemand die niet opschiet, treuzelaar

een zeer langzaam persoon 

 Tachtig

    Een dier (koe, geit, schaap) aan een stok vastmaken om het te laten grazen

    Tak, vkw.: "tekske" - Je moet niet zo kibbelen en kijven:  "Gè mót zoe néi van urren tak make ! " 

 Geroddel, commentaar, lawaai

   Tand   mv  "toan" Dat eet ik graag, maar die an die lange tafel die lusten het niet. "Da "s éit no mennen tand, mer die an die lange töffel die ète mé lang toan."     Dat heb ik graag,dat is mijn voorkeur. Das éit no mennen tand.    

    Vrouw met slecht karakter :   Hij is getrouwd met een vrouw met een heel slecht karakter. "hè ès getrawd mee een tang van e wèèf"    Het past er in het geheel niet bij. ""t Es gelek "n tang oppe verreke."    

 Tandenborstel

    Tandarts

    Behangen  -  "t Behangpapier is in aanbieding, dan zullen we maar gauw de opkamer behangen:  ""t Tappeséérpepéi"er es in reklam, dan zulle we noa mer rap de kellekoamer tappesére." 

 Ruimte voor stro te stapelen naast dorsvloer:  "den tas"

    Voelen,  tasten

    Hoop

   Afgewerkt, perfect, correct, pas, juist  -  Ze waren nog maar net klaar met hun maaltijd toen zei moeder dat de koffie en taart op tafel stonden:  "Ze haan nog mèr te gói gedön mé ète tóun zé os ma al da de kaffie vèrig war en de vloai op töffel stond"    

    Bij haar thuis

 Gemeend, "t was menens

Binnenkort, de volgende - De volgende keer mag je ook komen, maar volgend jaar vragen we iemand anders:  Te nöste kier meugde gè ooch kome, mer te noaste joar dan vroage we éimand oaners".   

   Te voet  -  Ik ga nooit meer te voet naar Scherpenheuvel :  "Ich gón noe"et ne mie"e te vóut no Skerpenheuvel."   

    Bij hem thuis

   Pijler,  hellende ondergrondse gang in steenkoollaag die door de ontginning elke dag vooruitschuift, kolenfront

   Tijd,  vk. "tèteke", sommigen spreken het  al dan niet opzettelijk "tetteke" uit - Het is een tijdje geleden dat ik jou nog gezien heb: " "t ès een tetteke leen da ich óch nog gezéin hem "   - Het kan nog even duren:  ""t kan nog een tèteke dùi"ere".

 Ondertussen. Ik had mijn fiets bij de fietsenmaker binnengebracht voor een nieuwe binnenband en tegelijkertijd was ik aan de overkant gaan eten. "Ich ha menne vloo bè de vullemaker biennegedön vur ne néive bienneband en tèèdterwail war ich an den oanere kant goñ ète."    

 Tijdverlies

 Tijdverdrijf

   Drink

   Verschillende  -  veel verschillende kleuren, kleurrijk:  "Veul verskillige en tefrente kleuren" Ze hadden die nacht in die café aardig gevochten, daar waren er verschillende die veel slaag gekregen hadden. "Ze haan die"e nacht in die kafé nogal gebösseld, doa"e ware "t er tefrente die veul kletse gekrege haan."    Daar waren er verscheidene die dat gekocht hadden maar allemaal in verschillende kleuren. "Doa"e ware ter tefrente die da gekocht haan, mer allemoal in tefrente kleure."    

 bij haar thuis

 Tien

 Jeans broek (< cowboy) - Vroeger noemden ze een jeans een texasbroek of cowboybroek, omdat ze die voor "t eerst in westerns zagen:  "Vrugger joare zeen ze tege "n zjeensbrók een teksasbrók of keboibrók, omda de miense va tóun da vur d"ieste zage in keboifillems."

   Bovengrondse telefooncentrale

 Televisie

   Bord om uit te eten - Ik kreeg daar heel wat te verwerken:  "Ich kreeg doa"e nogal ewa op mèn telluur ! "  

 Vanmorgen

 Postzegel -  Ze hebben bij de post een ganse serie nieuwe postzegels uitgebracht met allemaal vlinders op:  "Ze hemme bè de post "n hie"el serie néif tempers ötgebrocht mee allemoal piepels op."   ;  Lik eens aan die postzegel, dan plakt ie goed:  "Lekt es an die"en temper, dan plekt "m góu".    

   Balk tussen twee stempels om zijdelingse druk op te vangen

    Verloren gaan,  in onbruik raken,  tenietgaan. Ze hebben bericht gelaten dat de fabricatie van houten koffiemolens gestopt is, weer "n huiselijke gewoonte in onbruik. "Ze hemme mich teng gelötte dat "t fabrik van hote kaffiemeules toe ès, wier "n gewoente in"t höeshoon die tenéit gót."    

    Bericht,  tijding  -  Een melding ontvangen:  "tèng krège"  ;      Ik heb bericht gekregen dat ik naar het leger moet:  "Ich hem teng gekrege dat ich no den tróp mót."  

    Mercurochroom - Ik had een schram op mijn been en moeder heeft daar mercurochrome aan gestreken: "Ich ha "n skèèr op mè bie"en vanne piennekesdroa"ed en ós ma hit "r tenturiot oagedön" 

   Uitsteeksel (vk. van "tap")

 Erover

 Tarwe

  Ernaast

 Erna, achteraf

   Steenberg, steenstort ,   afbeelding

    1.  Ervoor   2.  Pro - Hij vertrok de dag ervoor om zeker op tijd aan te komen: "Hè vertrok taags terveure vur zeker op tèèd oan te kome"    

  Broekzak,  Jaszak  -  Ik had drie zakken in mijn broek, maar slechts één in mijn jas: " Ich ha draai tesse in mèn brók en mèr iene biennebail in menne jas." 

  Vrouwenborst,  tiet - Ze heeft nog een zuigeling:  "Ze hit nog ienne die"en anne tet hangt"  

  Treuzelen

  Treuzelaar

 hyperactief spraakorgaan -  Veel kabaal maken:  "Va zennen tetter make".  - Ze kon haar mond niet houden: "Hurren tetter stond néi stil" 

  Beha

   Mond  -  Die jongen had een grote mond:   "Da menneke ha ne groe"eten teut"  ;  Hij denkt dat hij heel slim is, maar  hij is alleen maar een grootprater: "Hè dinkt dat "m alles wit, mèr hè hit allie"en mèr  ne groe"eten teut" ;   Hou je mond:  " Hód urren teut mèr ! "  Ze heeft altijd een grote mond gehad, zelfs met de tuit van de koffiekan in de mond : "Ze hit altèd ne groe"eten teut gehad, zelfs mé den teut vanne kaffiepot in hurre mond". 

 Te veel drinken -  Hij sprak met een stijve tong, hij had teveel gedronken:  "Hè klapte mé een dobbel tóng, hè ha teveul geteuteld."   - Met hun drieën zaten ze aan de toog te drinken:  "Gedraaine zate ze annen toe-ch te teutele."

 Total loss - Ze reden met hun racewagen tegen een boom, de auto was total loss:  "Ze vlamde mé hun koersmasjien rats op ne boe"em, den oto war tevedder vanie"en ... "  

 Zeker  -  Hij vond het stuk taart zeker groot genoeg:  "Hè vond "t stuk vloai tewil groe"et genoeg"  .

Teen - Tien tenen hebben we, vijf aan iedere voet: "Téin tie"ene hemme wè t"r, vèèf an éidere vóut".

   Libelle

 Kippen en kuikentjes in kindertaal

   Aandrijfstang voor bakkenmotor

  Rare,  onbetrouwbaar man: "nen tiest"

Ritssluiting -  Riri is het beste en mooiste merk van ritssluitingen: "Riri ès "t beste en "t skoenste merk va tirette." 

 Leurder

   Toog

   Hatelijke vrouw

    Zeer luid wenen,  huilen - Dat kind heeft nogal geweend, het is een echte schreeuwer:  "Die"e klenne hit nogal geblèt, "t ès nen echten toe-ter ".   

   Mondstuk voor paard

  Wisselen,  ruilen

  Tabak - Vader had tabak in een gele tipzak voor zijn pijp:  "ózze pa ha toebak in die gèèl tupzakke vur zèn pèèp".

  Aframmeling  -  Slaag krijgen:  "toeber krège"   

  Herhaaldelijk slaan

    Slag

    Moeilijk werken

 Onbekwaam iemand -  In de garage is een prutser aan mijn auto bezig geweest, nu rijdt ie enkel nog achteruit:  "Inne garaasj war "t er nen toeker an mennen oto bezig gewiest, "t ha zoe lank gedùi"erd tot "m allie"en nog achteröt ree." 

 Schroevendraaier

 Thuis.Mijn vrouw was ziek. Is ze nu aan de beterhand ? "Die van töes war zik." "Es ze wier bèter ?"  Zorg dat je op tijd thuis bent ! Ja, ma ... : "Zörgt da ge intets töes zet ! Joa ma- ...."  

    Sluitspeld,  veiligheidsspeld. Hij had in z"n broek gedaan, maar niet met opzet, mam had z"n broek per ongeluk vastgespeld aan z"n hemd met "n veiligheidsspeld. "Hè ha in z"n brók gedön, mer hè kost "r néi an dóun, want z"n ma ha per ongeluk z"n brók vastgespeld a zen slup mé "n toespel."    

    Bijgeven  -  Een handje helpen:  "Een henneke toestèke"  

   Om het even  ( ‹ tout la même chose) -  "t is allemaal hetzelfde:  " "t ès allemoa"el toetmemsjoos ! "  

 Om het even

   Tafel  -  Stoot niet tegen de tafel:  "Stút néi tege de töffel ! " 

   Tafelkleed

 letterlijk: het doktertje,  bijnaam voor dr. Cerstelotte, vanwege zijn kleine gestalte

 Rol stof,   vkw Rölleke

    Herfsthooi  (‹ toemaat).t Gras dat eind augustus of september nog een keer gemaaid en gehooid werd. "Tommert es hoe-i vanne twiede snee."

   Tong  -  Het ligt op het puntje van mijn tong:  " Het lit op mèn tóng, mèr ich kan t"r néi opkome " 

  Tip (van schoenen)

 Toren -  Iemand ergens mee opzadelen,  een peer stoven:  "éimand nen tore oandóun".   ; Mijn jongste zoon heeft mij een peer gestoofd: "menne jóngste hit mich nen tore oagedön !"   De minister was ons de les aan het lezen vanuit zijn verheven positie. De minister war ant oreren vanöt zennen ivoren tore.    

    Naafrem,  rem in het achterwiel (werkt met achteruit te trappen)

   " /> Tortelduifje - Bij een trouw laten ze wel eens twee tortelduifjes vliegen:  "Bè ne traw lötte ze nogal "s twie"e wiette tötteldöfkes vliege" 

  Ronde, tour, tijdje ook:  streek - rare streken:  "oarige tóu"ere" - "s Zomers tijdens de Tour de France reed Free met zijn fiets rond om "t krantje van den Tour te bedelen. "Inne zomer bè den Tóu"er de Froans ree Free rond op zenne vlo vur "t gazetteke vanne koers te verdèle."    Na de eerste ronde hebben ze nog een tijdje gewacht om nog een ronde te rijden:  "No die"en iesten tóu"er hemme ze nen hielen tóu"er gewocht vur "m nog "s te rai"e" .

    Bij u thuis  -  Wat mij betreft kunnen ze bij jou thuis allemaal de pot op:  "Ze kunne tóu"erest vur mèn poart allemoal den boe"em in !"  ;  Met hoeveel kinderen zijn ze bij jullie thuis ?  : "Mé hóuveul zen ze tou"erest ? "   

    Toen

 Daarnet

    Daarstraks

 Daarnet  -  Ik heb het daarnet nog gezegd:  "Ich hem het tóunzjúst nog gezeed."   ; Daarnet waren ze nog hier, nu zijn ze weg: "Tóunzjúst ware ze nog héi, mer noa zèn ze ribbedebie ".     - Ze hadden me beloofd dat mijn fiets gisteren klaar zou zijn, maar hij is nog maar net gerepareerd:  "Ze haan beloofd da menne vlo giestere vèrig zo zèn, awöl, hè ès nog mèr va tóunzjúst gerie"ed ! " 

    Blijven hangen  -  Ik was bij nonkel Louis een ganse voormiddag blijven zitten om over de duiven te praten:  " Ich war bè nonk Lewéi nen oalinge vurnóun blève trakke, vur euver de daive te klappe."    

   laadt kolen van transportband over in mijnwagen

    Betrappen   (vd.   getrappeerd,  geattrapeerd)    Ze hadden die van hierachter betrapt bij het plaatsen van een strop in de haag om konijntjes te vangen. "Ze haan die"e van héiachter getrappeerd as "m ne strop inne haag an "t zette war vur knengkes te vange."    

 Zwaar werk leveren - Kool houwen is zwaar werk:  "Kool make da ès travakke ! "  

   Dwarsligger

 Bouwwerf

    Trouwkostuum - Ze hebben zich nogal moeten haasten om mijn trouwkostuum klaar te krijgen:  "Ze hemme nogal kapiet gegeve vur mèn trawkestum op tèèd af te krège." 

   Trouwen  (ovt  "trawde"  vd  " getrawd zèn" ) -  Hij is in het begin van het jaar getrouwd en heeft al  3 kinderen.  Hij heeft zijn plicht nogal gedaan ! :   "Hè ès van in "t begien van "t joar getrawd en hèt al drai júng.   Die"en hit zen devoere nogal gedön !"

    1.  Vastlopen van grotere oppervlaktes ("oantree"e")  2.   Trappen   3.  Stappen

    Traag  -  Een trage, bv. dans:  "nen trège" 

 Voetje voor voetje aantreden. Toen hij naar de hoogmis ging was hij in een drol getrapt, de ganse kerk stonk. "Tóun hè no de hoemmes gink war "m inne stront getrèèd, de hie"el kerk stónk."

   Houtschroef

 Trechter

   Tocht  -  Als je in de tocht staat, kun je een verkoudheid opdoen:  "As ge in den trek stöt, kunder "n klets pakke ! "    - Hij heeft een kou gevat:  "Hè hit oppen (innen) trek gestön"  Van ontvangsten moet je leven, maar van tocht krijg je kou. Van den trek modder lève , mer van dezen trek kregder broa koa.  

Ontvangen, trekken, -  Ik ontvang van de overheid mijn pensioen:  "Ich trek vanne stoa"et mè pensjóun".    -  Daar heb ik geld niet voor: "da kan mènne grèze néi trekke ! "   - De kachel dampt, de schouw is verstopt:  "de stoof dómpt, de skoo trekt néi".   - Zich ergens over ontfermen: " éit ter hand trekke ".

   om de spoorstaven samen te houden

Tochtgat  -  De voordeur staat open en het venster achter is niet dicht, het waait er los door:  "De deur stiet vaveur ope en de vienster vanachter ès néi toe, een echt trekkot" .

 Harmonica, accordeon (zie ook "trekzak") - Alex is accordeon aan "t leren spelen:  "Alex ès trekörgel an "t liere."   

   Magneet

Harmonica, accordeon (zie ook: "trekörgel")

   Trechtervormige stortbak voor overladen van kolen (zie ook:  "tramoei" )

   Treuzelen  -  We mogen niet te lang treuzelen want eigenlijk zijn we erg gehaast:  "Wè meuge néi te lank trènére want we zen ègelek hèt gepresseerd."  Je moet niet te lang talmen want we zijn erg gepresseerd. "Gè mot néi te lank trenére want wè zen hèt gepreseerd."    

   Plagen  (vd.  getrèterd)    

 Plaaggeest (ook: "Trèterbös")

 Truweeltje

 Onnozel meisje, trien

   Kolenzeverij,  voor het verwijderen van stenen uit de kolen (zie ook: "leesjongen")

Trippelen -    Je moet daar niet besluiteloos staan ronddraaien, laat "t maar opschieten:  "Ge mót dó néi stön trieppele, dóut mèr voets !"  

   Driewieler met bak,  bakfiets  - Desiré Moens met zijn driewieler had lekker ijs:  "Den Dies mee zennen triportöer ha lekkere krèèm."     Ze hebben hem omvergereden met een bakfiets. "Ze hemme "m umgereen mé nen triportöer."    

   Dribbelen  -   Walter Henkens kon in zijn tijd geweldig dribbelen:  "Walter va Gust oppe Wiessel kost in zennen tèèd bè de Flandria geweldig trippelére"

   Slaag  -  Als ik te laat thuiskwam kreeg ik dikwijls slaag van mijn ma: "As ich te loat töeskwamp dan kreeg ich diekkes troe-f van ons ma."     Ik ging voor tien met het kaarten, maar ik had slechts een troef in mijn handen. "Ich gink vur téin mee "t koarte, mer ich ha mer ienen troe-f in mijn hoan."    

Troon -    Ze was dement:  "ze war van hurren troe"en af".  

   Zandschop

   Step

   Voederbak,  trog

   Troep, leger, legerdienst  -  Hij deed zijn militaire dienst bij de cavalerie:  "Hè dee zennen tróp bè "t pèrevolk."    Bij het leger moesten wij een hele morgen aardappelen schillen:  "Bè den tróp moeste we den hiele mörrege petatte jasse".

Terug, opnieuw, weer   - Ik ben dadelijk terug "ich zèn drek trug".  

   Lier

   Rondrollen  -  Zijn mooiste knikker is toch wel in "t rioolputje gerold zeker:  "Zenne skoenste skeut es toch in "t putteke getruld zeker".  

   1.  Onnozel meisje  2.  Naïeve vrouw  -   Wat een dom meisje ben je toch:  "Gè se lómpe trut "   Jozef z"n vrouw is echt niet wijs en wat ze vertelt is onzin. "Jef zè wèèf es "n echte trut en wa se vertelt es echten truut."