Deze website gebruikt zoals de meeste website cookies om uw bezoek zo aangenaam mogelijk te maken. Wij respecteren hierbij uw privacy maximaal. Indien u verder gaat naar de website staat u de plaatsing van cookies toe. Meer info over ons cookiebeleid - klik hier. -
Hier vind je typische zinnen, gezegdes of uitdrukkingen in het Buitings.
Jongeren kunnen zich nog maar met moeite voorstellen wat het is om je aan een toestel als een spinnewiel te prikken, of ze moeten grootgebracht zijn met het sprookje van Doornroosje. Dit lieve kind had bij haar geboorte de voorspelling meegekregen dat ze zich op haar vijftiende aan zo'n spoel zou prikken en sterven.
Gelukkig voor haar werd het maar een 100-jarige slaap. Weinigen zullen beseft hebben dat het hier om een eerder erotisch verhaal ging, noch zij die het hoorden vertellen, noch zij die het sprookje voorlazen.
De afgelopen weken veroverde deze Paalse dame al knutselend uw facebook en youtubevoorkeuren (link).
In haar kortfilmpjes toont ze hoe 'mannen die niet kunnen naaien' een afgedragen T-shirt moeten omtoveren in een mondmasker en hoe je koffiefilters kunt gebruiken als afweer tegen de onzichtbare corona-duivel.
Want dat staat ondertussen vast:
Thee kent iedereen. Het is een aftreksel van de bladeren van de theeplant. Maar het principe van heet water over bladeren gieten kun je op veel planten toepassen. Kruidenthees worden al eeuwenlang opgegoten en niet alleen omdat ze lekker zijn: lindebloesem werd vroeger in veel boerengezinnen geplukt, gedroogd en bewaard op zolder om zijn geneeskrachtige en rustgevende werking.
Zo werden er veel kruiden en planten gebruikt bij ziekte. Gevorderde kruidenkenners kregen al snel de reputatie van genezer, echte dokters waren zelf ook niet vies van plantengeneeskunde. --- rechts: boer Jef Bervoets plukt de lindebloesem in Geenhout
Kort na de oorlog was “skeut skéite” zowat de hoofdactiviteit van de meeste kinderen op de speelplaats tijdens de speeltijd. Het is wellicht een spel zo oud als de mensheid.
Bekend is de kinderen van de Romeinen en van de oude Egyptenaren al knikkerden.
Er zijn veel varianten van het spel. Wij speelden onderweg van en naar de school al regelmatig met onze knikkers. Het was dan gewoon kwestie om mekaar “aan te tikken”. Dat “getets” met de skeute was maar askaks. Er was niets mee te winnen.
In tegenstelling tot het knikkeren aan school
Siepsappe:
Melken (klanknabootsing, kindertaal) fig. niet opschieten
Deem: tepel aan uier van koe of geit (< herkomst onzeker, maar gelijkenis met 'daim' (duim) is waarschijnlijk)
Een ‘snelzèker’ is een woord dat nog meer tot de verbeelding spreekt. Wat moeten wij ons daar in ’s hemelsnaam bij voorstellen ? Een slip die tot de verbeelding spreekt ?
Jongeren onder de 80 kunnen best het internet aanspreken, de echte volwassenen zullen in hun geheugen graven naar die geheimzinnige herinnering aan dat olijke kledingstuk van ons moemoe dat vrolijk aan de waslijn hing te wapperen of uitnodigend op de dries lag te ‘blèke’ in het lentezonnetje.
Om een lang verhaal kort door de bocht te maken: een snèlzèker was een slip zonder naad.
Waar dat goed voor was ? Euh …
Pederm - zelfst.nw.(m) -
Wapenvergunning (< Fr. 'permis de port d'armes')Ploei'er - zelfst.nw.(m) - stropersgeweer, plooibaar geweer dat makkelijk te verstoppen was onder je jas
papiertje waar vrouwen hun haar in wikkelden; pijpenkrul, neerhangende krullen ( < Fr.papillote, verkleiningsvorm van papillon, de gelijkenis met papier zal ook wel meegespeeld hebben.) (disclaimer: het is geenszins onze bedoeling met pijpenkrullen te spotten, wij koesteren er zelfs enige sympathie voor en wel hierom)
Een oarig hèt is gien oarighèd. Waarom kennis van het Oud-Buitings ongemeen belangrijk is op Valentijnsdagen.
Al in 1381 schreef ene Geoffrey Chaucer (die van Canterbury Tales, weet je nog ?): “For this was on seynt Valentynes day, whan every foul cometh ther to chese his mate” (elke vogel kiest op Valentijnsdag zijn partner).
Let wel, lees goed: er staat ‘foul’ en niet ‘fool’ . Foul was het Oud-Engelse woord voor vogel en daarmee lijkt zijn versje heel erg op ons oudst bekende Nederlandse liefdesversje “hebban olla uogala nestas hagunnan” (alle vogels zijn begonnen met hun nest). Blijkbaar zorgt de vroege lente bij meerdere diersoorten voor een opborrelende paardrift. Ook voor onze lokale wolven is de paartijd aangebroken. Spannend !
Zelfs voor u, beste lezer, lijkt het moment gekomen en de commercie rond Sint Valentijnsdag zorgt ervoor dat u het zeker niet vergeet.
“Ocherme menneke ! Hóu hemme ze óch wie’r oangetucheld !”
Oantuchelen komt volgens mij van aantuigen, het vervoersmiddel, bv. een paard, van het nodige getuig voorzien. De uitgang –elen en -eren wordt in het Nederlands gebruikt voor zogenaamde frequentatieve werkwoorden, om een herhaalde of intensieve handeling uit te drukken. Het zelfstandig naamwoord tuchel zou dan gewoon rechtstreeks van tuchelen afgeleid zijn, zoals kriebel van kriebelen.
Je weet toch wat tuchel is ? Bazaar ! Boecht ! Roemmel ! Hannekesnest ! Bulle ! Nest ! Brol ! Kammelot !
Op de foto links: verstandige mensen gooien hun tuchel voor een paar centjes op straat, zo krijgt het een tweede leven bij een zorgzame verzamelaar.
Wat is een gèèr en wat is een goar ? De Dikke van Pale leert het ons:
Dunne lange staak, lange stokDe ‘vogelsgère’ zijn nog redelijk landschapsbepalend op de Buiting, al zijn de houten palen (staande wip) tegenwoordig vervangen door metalen pylonen. ‘Boengère’ zie je al veel minder in de Paalse tuintjes, ‘viesgère’ verzamelen zich niet meer aan de Zwarte Beek maar rond de Paalse Plas en putgère zijn helemaal verdwenen… Dat waren lange stokken waarmee de aker uit de waterput gevist werd. (foto: Maria Diepvens voor de gèèr van Brelaar. Heeft nog iemand een foto van een houten staande wip (boog of karabijn) uit Paal ? )
Bèèrlepel: boerengerei, niet geschikt om de soep mee uit te scheppen !
Wintertijd ... het ideale moment voor klusjes die niet veel zonlicht nodig hebben, zoals de beerput leeg maken en het terra-fertiele goedje over het veld uitrijden. Alleen, hoe deed je dat in een tijdperk toen er geen pompen waren ? Met de hand dus. En een grote lepel: de beerlepel. Uit onze Dikke Van Pale:
Deze week wordt het feest van St.-Baar (4 dec.) gevierd. Het is een traditie dat de mijnwerkers-brancadiers een dankmis laten opdragen ter ere van hun patroonheilige, St.-Barbara. Deze heilige wordt in Limburg nog altijd vereerd als beschermheilige van de gevaarlijke beroepen, waaronder brandweermannen, dakwerkers en mijnwerkers. Dat de mijnwerkers hun St.-Baar gekozen hebben als patrones heeft natuurlijk ook te maken met de overeenkomst die zij zagen tussen de toren waarmee ze steevast afgebeeld wordt en een mijnlamp. Meer over St.-Barbara lees je in onze speciale bijdrage over deze merkwaardige heiligenfiguur.
Op 4 december kregen de mijnwerkers vrijaf (eigenlijk ter compensatie van 11 november) en de dag ervoor werd aan het kolenfront extra hard gewerkt, om ter meest 'kool te maken'. De wedstrijd om de hoogste kolenproductie leverde natuurlijk extra premies op, die na de misviering in de lokale cafés met evenveel toewijding opgedronken werden.
's Achtersnóuns (zie ook onze dikke van Pale)
's Namiddags : " 's achtersnóuns
" Mijn vrouw heeft de ganse zomer 's namiddags liggen bruinen in de zon, nu is ze helemaal aan 't vervellen. - "Mèn vroo hit den hiele zomer 's achternóuns inne zon linge bröene, noa es ze hielemoal ant afblodde. Da vient ze hie'el ambetant."
Noen = middag (eten)
Middelnederlands noen en noene, van het Latijnse nona, het negende uur (novem waaruit de v weggelaten is), dat was de tijd van het Romeinse avondmaal. Het veranderde gebruik in onze streken om de hoofdmaaltijd 's middags te eten, heeft daar de noen van gemaakt. Het middagmaal heet dan noen. Later werd met noen meer het eigenlijke middaguur bedoeld, de tijd ongeveer van 12 tot 1 u, wanneer de voornaamste maaltijd wordt gegeten.
's Achtersnóuns is dus namiddag, koffietijd, het moment voor een vieruurtje of een dutje, al naargelang de behoefte, vergelijk met het Engelse 'afternoon'.
| t zal ze gat voare | |
| Het woater katste öt den iemmer en mèn bie'ene ware hielegans bedratst. | |
| Dèèrd'es goei'e !! |
Klik op 'lees meer' om de betekenis van deze uitspraken te lezen.
| t zal hanne | |
| Het eite was nog mèr zjust dur z'n stroot, of hè moest al nö't höske | |
| As ich teveul geitte hem, weir ich dempig. |
Klik op 'lees meer' om de betekenis van deze uitspraken te lezen.
| t War ne mölder, want zenne kop war zwet mè ne wiette skain op | |
| Het beste spek mè de malste zwaors, komt van zelf opgezatte verkes | |
| Doawe kwamp ne vlieger euver en dieje gonk in Skaffe doal. |
Klik op 'lees meer' om de betekenis van deze uitspraken te lezen.
| t War ne brueker, hè hit altet zwoar labeur gedön | |
| Hè zat bè de poepers | |
| Zè war hielegans va hurre troewen af |
Klik op 'lees meer' om de betekenis van deze uitspraken te lezen.
| t höske öt doewn | |
| Hè war poepeloere zat, hè war zoewe zat as 'n snep | |
| Zedde gè getikt? |
Klik op 'lees meer' om de betekenis van deze uitspraken te lezen.
| 't Got va zelves. | |
| Hè war kort igehange. | |
| Ze haan van alles anne hand! |
Klik op 'lees meer' om de betekenis van deze uitspraken te lezen.
| 't Es zjust ön tang op ö verreke. | |
| Hè war in zen foerrel. | |
| Widder wa, as ge neij akkedeert, kregder niks. Nè! |
Klik op 'lees meer' om de betekenis van deze uitspraken te lezen.
| 't Es veul geld vur dieje nest. | |
| Hè vloog in 't kolekot. Douwe kostem z'n pette ötwerke. | |
| We kome sebiet. To bedieme, arrè to sewwes. Ich koom drek! |
Klik op 'lees meer' om de betekenis van deze uitspraken te lezen.
| 't Es veul geld vur dieje nest. | |
| Hè vloog in 't kolekot. Douwe kostem z'n pette ötwerke. | |
| We kome sebiet. To bedieme, arrè to sewwes. Ich koom drek! |
Klik op 'lees meer' om de betekenis van deze uitspraken te lezen.
| 't Es van da. | |
| Hè mogt het neij, hè zat zoewemer ewa te knetse. | |
| Wad dèsser of wa skilter? |
Klik op 'lees meer' om de betekenis van deze uitspraken te lezen.
| Wa zi ze? | |
| Hè hit zenne pére nogal gezejn mè ze vrommes en zen jung | |
| Wadde zoêwer weir! |
Klik op 'lees meer' om de betekenis van deze uitspraken te lezen.
| Wa zee'm? | |
| 't es kerremes inne brokstroat; | |
| 't es kerremes inne hel. |
Klik op 'lees meer' om de betekenis van deze uitspraken te lezen.
| Wa zedder vazien? | |
| Da's godsgenaoie wa geskete! | |
| Hè ha veul beskeir, hè dee hum grudder veur asdathum war |
Klik op 'lees meer' om de betekenis van deze uitspraken te lezen.
| Doa es ne piepel öt zè gat gevlogen. | |
| Doawe kwamp 'n zwette goerel af, 't war hoeg teid vur zeik te voare. | |
| 't Es eijel grellig. |
Klik op 'lees meer' om de betekenis van deze uitspraken te lezen.
| Diktus ha ö vriejed acsident mè ne berleng. | |
| Wa hidder nog mier utgezatte? | |
| 't Es broa loat. |
Klik op 'lees meer' om de betekenis van deze uitspraken te lezen.
| Die jung haan hun inne moos nogal begoajd | |
| Vrugger woorre er ikkels gerapt vurre verkes vet te voeijere | |
| t es allemaol toetmenchose |
Klik op 'lees meer' om de betekenis van deze uitspraken te lezen.
| Die deur war hillegans öt den hoar. | |
| 's Vrijdags kostem zèn eige nogal begoaje, as hum bé Emma va Haive gewiest war. | |
| Stut neij tege de töffel. |
Klik op 'lees meer' om de betekenis van deze uitspraken te lezen.
| Da wiel es ötgehodderd | |
| Veul verskillige en tefrente kleure | |
| Op dieje kupdag lag nogal ne battaklang (plark) biejen |
Klik op 'lees meer' om de betekenis van deze uitspraken te lezen.
| Da leiperke es ötgelodderd. | |
| Van zenne sus gon. | |
| Mot ich ès op ur bakkes kloppe? |
Klik op 'lees meer' om de betekenis van deze uitspraken te lezen.
| Bè het koartspele sleipde hè mee de pens euver de grond. | |
| Van zenne klot valle. | |
| Moewe moeijder öch mee, zekt datdes? |
Klik op 'lees meer' om de betekenis van deze uitspraken te lezen.
| An ne lèvötige miens en ne doeje rouwter, skilt altet eijt | |
| Van zenne center valle | |
| Me ö bitske moeijte war't geriejed gewiest |
Klik op 'lees meer' om de betekenis van deze uitspraken te lezen.
| Ge mot het nie afstraije | |
| Het spoot ter drèk öt | |
| Hè vertelde veul kwatsj, 't war nen echte kwiet |
Klik op 'lees meer' om de betekenis van deze uitspraken te lezen.
| Hè kreeg 'n ferm petat op ze bakkes. | |
| Doawe spoot drèk öt. | |
| Hè ha ne kop gelak ne kliefhaomel. |
Klik op 'lees meer' om de betekenis van deze uitspraken te lezen.
| Doa liep nen êrrewêg no tervanjt. | |
| Ozze pao zee, "borst nog merres door, 't war mer slappe drats". | |
| Zo lank ge inne wieggel kunt blijve, zedder ne goeije. |
Klik op 'lees meer' om de betekenis van deze uitspraken te lezen.
Wedstrijd |
|
| Maandelijks is er met de paalonline-wedstrijd een vatana-waardebon van €50 te winnen. Meer info in de rubriek Wedstrijd |
Jongeren kunnen zich nog maar met moeite voorstellen wat het is om je aan een toestel als een spinnewiel te prikken, of ze moeten grootgebracht zijn met het sprookje van Doornroosje. Dit lieve kind had bij haar geboorte de voorspelling meegekregen dat ze zich op haar vijftiende aan zo'n spoel zou prikken en sterven.
Gelukkig voor haar werd het maar een 100-jarige slaap. Weinigen zullen beseft hebben dat het hier om een eerder erotisch verhaal ging, noch zij die het hoorden vertellen, noch zij die het sprookje voorlazen.
Aanmelden voor RSS Feed