De eerste jaren mochten de ondernemers de weides gratis ontginnen; de enige voorwaarde was dat men de ‘goede’ grond eerst opzij zette en nadien het terrein hiermee terug afdekte. Het voordeel voor de boer was dat zijn grond beter doorlaatbaar was, zodat hij gemakkelijker hooi kon winnen

In een tweede fase hadden de eigenaars ook wel door dat de ondernemer er geld aan verdiende, en vroegen ze hun deel

Tenslotte waren er ondernemers (onder meer uit Diest) die actief op zoek gingen naar terreinen, de eigenaars aanspraken en met hen een akkoord sloten.

Zo was er in Zelem een terrein (langs de weg naar Meldert) waar de ondernemer zelfs de toelating vroeg – en kreeg- van de gemeente om tijdelijk een spoorbaantje aan te leggen naar het station.

Na de eerste wereldoorlog waren de ‘gemakkelijkste’ terreinen ontgonnen en was er vooral vraag naar hoogwaardig staal, dus viel de ijzeroerontginning stil….

Zeker vanaf de aanleg van het Albertkanaal kon men vlot ijzererts invoeren van overal ter wereld en via Antwerpen verschepen naar Luik.
Allicht zijn in sommige weides waar erts ontgonnen werd, de sporen van die 'mijnbouw' nog altijd zichtbaar. De ertslagen – 1 of 2 – konden immers tot 40 cm dik zijn.

Dit verhaal is vergelijkbaar met de turfontginning, alhoewel hier nauwelijks ondernemingen actief waren. Bij vele pachtcontracten stond vermeld welk terrein de pachter mocht ‘turven’.

Daarnaast had je ook nog de ijzerzandsteengroeven: dezelfde grondstof, maar dan uit de diepe banken. Ijzerzandsteen is gemakkelijk te bewerken zolang hij nat blijft, ttz de eerste dagen na de ontginning. Nadien wordt hij … steenhard. In Paal herinnert de Steengroefstraat nog aan deze activiteit (ter hoogte van de hondenclub bevond zich vroeger een vrij diepe groeve die in de jaren zestig opgevuld werd met huisvuil).

Info met dank aan onze historicus Cyril Rubens.  Overigens: er is ooit een mooi artikel over Paalse Oer verschenen in Kiosk (2005 nummer 3
Kiosk 42: 'de ijzerontginning in onze streek') …

Deze oude zwart-witfoto's werden door ons ingekleurd voor een realistisch beeld van de activiteiten.