“Waarom zou een dorp per force winkels moeten hebben?” vroeg iemand aan enkele omstaanders na een vergadering van het Buurtplatform Paal einde 2016.

Hoe je “slaapdorpen” kan helpen creëren, besefte de man blijkbaar niet. Inzicht in een eigentijds dorpenbeleid gericht op de ontwikkeling van levendige wijken en buurten, zoals Wouter Beke (CD&V) zegt, had hij al evenmin.

Winkels zijn de dag van vandaag niet alleen belangrijk voor de ontwikkeling van een dorp omwille van het gemak voor de cliënt-consument, die dicht bij huis in zoveel mogelijk behoeften wil voldoen. Dit geldt vooral voor bejaarden en alle andere “zwakkere” consumenten.

Winkels zijn veel meer dan alleen maar koopcentra op een dorp. Sinds de ontmoetingen in en rond de kerk voor veel inwoners grotendeels wegvielen werd deze functie deels overgenomen door de dorpswinkels, cafés en andere nieuwe ontmoetingsplaatsen.

Dorpen zonder winkels of cafés zijn dood, wordt terecht gezegd.

Dorpswinkels zijn bovendien relatief goed gewapend in de moordende concurrentiestrijd binnen de handelswereld omwille van hun vlotte bereikbaarheid en parkeerfaciliteiten.

De dorpswinkel bespaart ons (grote) verplaatsingen, hij is dus milieuvriendelijk en helpt de zwakkere consument in zijn streven naar zelfredzaamheid.

Al deze argumenten om te ijveren voor het behoud of de creatie van dorpswinkels en voorzieningen algemeen, dicht bij de burger, gelden voor alle dorpen.

Voor Paal komt daar een belangrijk comparatief voordeel bovenop nl. de gunstige handelsligging van het dorp vlakbij het op- en afrittencomplex en langs de vlot bereikbare N29.

Paal heeft specifieke troeven voor het behoud en de ontwikkeling van kleinere en grotere handelszaken in maar vooral aan de rand van het dorpscentrum.

In een sector die kampt met ernstige transitieproblemen zijn het vooral de winkels die vlot bereikbaar zijn die een concurrencieel voordeel hebben t.o.v. winkels in kernwinkelgebieden. Deze winkelgebieden hebben dan weer andere voordelen vooral voor “funshoppers”.

Het valoriseren van de commerciële troeven van Paal komt heel Beringen ten goede , net zoals dat het geval is met het winkelcomplex be-Mine.

Op dit ogenblik krijgt de ontwikkeling van de handel in Paal onvoldoende kansen en zeker geen steun, omdat het winkelbeleid in Beringen er op gericht is op de eerste plaats de handel in Beringen-centrum te ontwikkelen. Sommige politici dromen er nog altijd van om in Beringen-centrum een handelscentrum uit te bouwen min of meer vergelijkbaar met Genk of zelfs Hasselt.

Deze irrealistische ambitie is gestoeld op een voorbijgestreefde opgave, verwoord in het Ruimtelijk Structuurplan Limburg (2003). Voor Beringen en West-Limburg werd toen het plan opgevat om in Beringen een stad te creëren met een regionale uitstraling. Het winkelbeleid was in dit groeiverhaal een essentieel onderdeel.

Daarom deed de gemeente Beringen een beroep op verschillende gespecialiseerde bureaus om het handelsapparaat van heel Beringen te analyseren (vooral zwakten) en om een toekomstgericht winkelbeleid uit te tekenen. Gekende bureaus schetsten een mooie toekomst voor de ontwikkeling van de handel in Beringen-centrum op basis van diverse groeiscenario’s en voorstellen tot geleidelijke afbouw van de handel in de dorpen.

Deze studies dateren van 2010 of vroeger.

De transitie van de handel in heel Europa op basis van nieuwe businessmodellen (e-commerce) was op dat ogenblik nog niet op kruissnelheid. Toch gaven de verschillende studies aan hoe de ambitie om Beringen-centrum uit te bouwen tot een “grote” winkelstad, met een aantrekkingskracht op heel de streek kon gerealiseerd worden. De studies stelden dat deze ambitie alleen haalbaar zou zijn, indien nieuwe handelsontwikkelingen in de toekomst zouden gedraineerd worden naar Beringen-centrum. Bovendien zou de bestaande handel van de Beringse deelgemeenten zich op termijn moeten verplaatsen van de dorpen naar de Beringen-centrum.

Al deze studies gingen uit van groeiscenario’s.

De denktank van paalonline geloofde hier niet in. Ze probeerde schepen G. Lambrechts (sp.a) ervan te overtuigen dat de stormachtige groei van de e-commerce onstuitbaar zou zijn en vooral dat Paal eigen specifieke commerciële troeven heeft die in het belang van heel Beringen evenzeer moeten gevaloriseerd worden. Een herlokalisate van de Paalse handel op langere termijn was o.i. niet wenselijk, niet haalbaar en had geen toegevoegde waarde voor het geheel van de gemeente.

Tevergeefs!

Schepen G. Lambrechts (sp.a) gaf zijn dienst opdracht om een winkelbeleid uit te tekenen dat de doelstelling verwoord in het Ruimtelijk Structuurplan Limburg op langere termijn zou realiseren, zonder de bestaande handel in de dorpen van Beringen op korte termijn te schaden of onmogelijk te maken.

De techniek die gehanteerd werd, is deze van het afbakenen van kernwinkelgebieden waarbinnen de handel zich in de toekomst in heel Beringen zou moeten afspelen.

De handel in Beringen-centrum zou verder financieel en met PR-acties aangemoedigd worden en de handel in de dorpen zou zich op langere termijn moeten herlokaliseren.

De gekozen techniek, het afbakenen van kernwinkelgebieden, was een middel om de handelsmigratie op termijn, nu  verteerbaar te maken en ook politiek verkocht te krijgen.

Het afbakenen van kernwinkelgebieden is een techniek die vooral gebruikt wordt in centrumsteden om de “funshoppers” ter wille te zijn en om de leegstand in de stadscentra te verkleinen. Deze techniek is minder aangewezen in dorpen waar winkellinten ontstonden, waar de “runshopper” snel zijn gading vindt. Een kernwinkelgebied in een dorpsomgeving kan wel interessant zijn voor het aanmoedigen van handel in de dorpskernen door positieve maatregelen.

De Paalse handelaars en paalonline voerden einde 2016 en begin 2017 actie, kort maar krachtig, tegen de plannen van schepen G. Lambrechts (sp.a).

Wij ijverden voor het  afvoeren van het plan Lambrechts van de politieke agenda tot na de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 of toch alleszins voor een grondige bijsturing. De handelaars van Paal en paalonline voelden zich hierin sterk gesteund door de bevolking van Paal.

Wat werd bereikt?

Het winkelbeleidsplan van G. Lambrechts (sp.a) werd bijgestuurd. De “verpakking” van het plan in Paal werd aangepast, het kernwinkelgebied werd licht uitgebreid. Pijnlijke neveneffecten van het plan voor bepaalde handelaars werden weggewerkt.

Het hoofdobjectief nl. de prioritaire uitbouw van de handel in Beringen-centrum op langere termijn bleef als objectief overeind en werd ook door coalitiepartner CD&V niet in vraag gesteld.

CD&V stelde de deal met sp.a voor als een overwinning. G. Lambrechts bleef nochtans volhouden dat hij in wezen niets toegegeven had.

Gelijk had hij!

Om te besluiten, want over deze kwestie kan een boek(je) geschreven worden: er is in Beringen nog veel werk aan de winkel op vlak van winkelbeleid.

-          In heel Beringen moet het beleid de aanwezigheid en ontwikkeling van handel en voorzieningen, zo dicht mogelijk bij de burger en de consument, aanmoedigen.

-          Paal moet de kans krijgen om zijn gunstige ligging aan het op- en afrittencomplex te valoriseren.

Handel moet ook mogelijk blijven langs het traject van de N29.

Nieuwe handelsvestigingen moeten dus mogelijk blijven buiten het huidige afgebakende kernwinkelgebied van Paal. Het kernwinkelgebied Paal is bij voorkeur de plaats voor nieuwe handelsvestigingen maar zeker niet exclusief.

-          De afbakening van een kernwinkelgebied kan alleen een kader bieden voor positieve maatregelen om handel aan te moedigen of leegstand te vermijden in het dorpscentrum (subsidies, aanleg parkings of specifieke bouwvoorschriften…).

-          Beringen-centrum kan en moet zich verder ontwikkelen. Het bestaande woonbeleidsplan Beringen moet echter tot realistische proporties herleid worden. Deze oefening maakt deel uit van een nieuw masterplan dat voor heel de gemeente en niet alleen voor Beringen-centrum moet opgesteld worden.

-          De handel in Beringen-centrum kan zich verder ontwikkelen op basis van  troeven die Beringen-centrum heeft (speciaalzaken, boutiques…) en in lijn met een realistische bevolkingsgroei.

-          De droom die her en der nog gekoesterd wordt om van Beringen-centrum een handelsstad te maken met een gewestelijke uitstraling moet zo snel mogelijk opgeborgen worden.