Tijdens een gesprek met Peter Gijsel in de maand mei 2016 in het kader van het paalonlineproject “Paal één dorp, vele gezichten”, vermeldde Peter dat hij weldra in het bezit zou zijn van een vrij unieke oude Bijbel. Dat wekte natuurlijk onze nieuwsgierigheid en we vroegen Peter om ons te verwittigen wanneer het boek in Paal zou zijn.
Dat is dan zopas gebeurd en niet alleen de betreffende Bijbel is uniek maar ook het verhaal achter dit boek is merkwaardig.
Wijlen Anna Convents woonde in de Heldenlaan en begin van de70-iger jaren woonde er bij haar een priester op rust in, nl EH Eugene Vandergraesen (1)
Na diens dood wilden Anna en haar poetsvrouw de kamer van EH Vandergraesen opkuisen en vonden onder een oude kast een bestofte zak met “van alles ‘ in.

Zij durfden de zak niet openen en tijdens een bezoek van kinesist Peter Gijsel vroegen zij hem om deze klus te klaren. Peter heeft dan een inventaris opgemaakt van de inhoud van deze zak en vond zo een oud onderkomen boek dat een Bijbel, gedrukt in 1547, bleek te zijn.

Peter vroeg advies aan zijn vader Jan Gijsel, Doctor in de Letteren en Wijsbegeerte, aan de universiteit van Antwerpen. Na een tijdje werd Peter door Anna gevraagd om eens langs te komen en toen overhandigde zij het boek, ingepakt in oude gazetten, aan Peter.
Inmiddels had Jan uitgevlooid dat het hier om een zeldzaam exemplaar van een oude Bijbel ging en hij besloot om het te laten restaureren.

Het boek werd gedurende 6 maanden in een inert gas omgeving bewaard om te ontschimmelen. Vervolgens werd er een nieuwe omslag in oud leder gemaakt waarin het boek werd ingebonden. De restauratie gebeurde in 1994 en is mogelijk geweest dank zij de hulp van het Ruusbroec Genootschap uit Antwerpen en kostte nagenoeg 70 000BF( 1750€). Na het overlijden van zijn vader heeft Peter het boek terug naar Paal gebracht.

Het is nog in relatief goede staat. De bijbel is in het Oudnederlands geschreven en  heeft een sierlijke Gotische druk, opgefrist met vele tekeningen. Peter beraadt zich momenteel betreffende de definitieve bestemming van deze Bijbel en benadrukt de grote emotionele waarde voor hem.
En wat voor een boek is het nu?
Het is een Nederlandstalige Bijbel geschreven door Nikolaus Blanckaert alias gelatiniseerd naar Alexander Candidus, waarschijnlijk afkomstig uit Gent, en ingetreden bij de Karmelietenorde in Utrecht. Hij was ook actief in de kerk in Keulen . In opdracht van de faculteit van de universiteit van Keulen heeft hij, samen met Johannes Spryngell uit Mechelen en meerdere medewerkers een acceptabele revisie gemaakt van de Bijbel die de Antwerpse drukker Wilhelm Vorstermann in 1531 gedrukt werd. Deze Bijbel werd in 1546 verboden door de kerk. Op advies van de universiteit van Leuven werden er 600 aanpassingen volgens de onvervalste Latijnse Bijbel gedaan door Nikolaus Blanckaert. In december 1547 werd de herwerkte versie in Keulen gedrukt door Casper(Jasper) von Gennep met Keizerlijke Genade en Privilegies. De oplage van deze druk was laag, er wordt beweerd van slechts 12 stuks. Momenteel zijn er kopieën in de universiteitsbibliotheken van Maastricht, Nijmegen, Tilburg, Utrecht, Amsterdam, Leiden, Gent en in de Koninklijke bibliotheek van Den Haag en de Bibliotheek van Rotterdam.
(1) EH Eugeen Vandergraesen was de pastoor die het boek bij zijn opruststelling naar Paal meebracht. Hij woonde een tijdje in de Lijsterbesstraat maar toen hij hulpbehoevend werd kon hij terecht in een kamer bij Anna Convents in de Heldenlaan.
Eugene werd in Edingen geboren op 21/05/1901 en priester gewijd in Mechelen op 18/04/1927.Vanaf 1927 was hij leraar aan het Sint Pieterscollege in Leuven en in 1930 werd hij onderpastoor in de parochie Sint-Gorgonius te Hoegaarden. Vanaf 1936 was hij onderpastoor in Sint Michiel te Leuven en vanaf 1941 godsdienstleraar in Leuven. In 1947 werd hij pastoor in Sint- Margriete- Houtem (Tienen). In 1967 verhuisde hij naar Paal waar hij op 23/10/1977 overleed.

 

Met dank aan Peter Gijsel en Louis Vanlommel voor de bereidwillige medewerking.
Alex